Cultuur, gelijkheid: Afrika

Er wordt in het kader van de armoede in Afrika nog steeds veelvuldig gewezen naar het koloniale verleden - zeg maar: de slechte invloed van de Westerse mens. Waar er ongetwijfeld veel en grote misdaden zijn begaan in Afrika, door de Westerse mens, is het even ongetwijfeld zo dat zonder de Westerse mens, Afrika nog in stadium van een pure landbouweconomie zou verkeren. Zonder noemenswaardige vooruitgang.

Dat er sprake is van vooruitgang in Afrika is dus het gevolg van invloed van buiten, voornamelijk nog steeds het westen. Dat die vooruitgang zo klein is, vergeleken met bijvoorbeeld zowat het hele Aziatische continent dat ook onder het westen geleden heeft, kan alleen maar liggen aan interne Afrikaanse zaken. Wat men regelmatig noemt, is het gebrekkige leiderschap in Afrika

- de oorzaak daarvan ligt natuurlijk in meer algemene machtsstructuren, waarvan de sterke respect-cultuur een opzichtiger aspect is

.

Maar dit soort verschijnselen durft men niet in een wijder verband te trekken: het ligt aan de Afrikaanse cultuur. En omdat dit omstreden is, kunnen we het alleen door direct aanwijzende voorbeelden laten zien, waarvan hieronder een ruime verzameling, voor een groot deel afkomstig uit de bronnenverzameling bij Westerse organisatie

- het specifieke voorbeeld van Somalië is nader uitgewerkt elders

.

Ter controle van het niet-geografische aspect van de zaak, is er ook nog een verzameling voorbeelden van creoolse cultuur op andere continenten

.

In zijn hart weet iedereen natuurlijk wel hoe de zaak ligt, maar slechts een enkeling durft het uit te spreken - onder een voorbeeld (de Volkskrant, 10-05-2008, door Wim Bossema):

‘De wereld is wat hij is’, vindt Naipaul, maar is dat erg?

Over: Draagt de nieuwe, geautoriseerde biografie over V.S. Naipaul bij aan zijn imago als rechtse hork of als visionaire meester? Door: Columnisten, recensenten, Naipaul en zijn biograaf French. Waar: kranten en tijdschriften

‘The world is what it is; men who are nothing, who allow themselves to become nothing, have no place in it.’ Dit is de eerste zin uit het omstreden meesterwerk van V.S. Naipaul A Bend in the River (1979). Naipauls biograaf Patrick French noemt het een ‘angstaanjagende openingszin’. Die zin bevat ook de kern van Naipauls kijk op de wereld, volgens French. Daarom koos hij hem als titel van zijn onlangs verschenen ‘geautoriseerde biografie’. French’ boek deed het stof rond Naipaul, dat de laatste jaren wat was neergedaald, weer opwaaien, vooral in Groot-Brittannië. Het dagblad The Guardian schreef zelfs een hoofdredactioneel commentaar, waarin een lans werd gebroken voor A Bend in the River, dertig jaar na publicatie.
    Waarom was dat nodig? Wat was er zo omstreden aan Naipauls boek? Niemand betwistte de literaire brille van deze beklemmende roman over een Indiaas migrantenmilieu in het binnenland van Congo, de stad Kisangani, gelegen aan de bocht van de machtige rivier de Congo. Maar de sfeer van uitzichtloosheid, de typeringen van de Afrikanen als mysterieuze, ondoorgrondelijke griezels, werd heftig bekritiseerd als racistisch. Naipaul werd vanaf die tijd neergezet als een cultuurpessimistische reactionair. Een imago waar hij, zo blijkt uit de biografie, met volle teugen van genoot en waaraan hij bijdroeg zoveel hij kon met rabiate uitspraken.
    Dat gekibbel komt nu opeens allemaal terug. De kritiek komt niet zozeer uit linkse multiculti-hoek, zoals die voorheen kwam van sommige Afrikaanse schrijvers en van dé criticaster van westerse vooroordelen Edward Said. Dit keer schamperde The Economist dat de openingszin Naipaul typeert: ‘zijn minachting voor de verliezers’.
    The Economist begrijpt het boek niet, meent The Guardian. Die gedachten zijn van de hoofdpersoon Salim en dat wordt weer eens verward met de mening van de auteur. A Bend in the River is ‘een sombere maar prachtige roman’. Herlees dat boek en begrijp waarom Naipaul nog steeds onze aandacht verdient, aldus de krant.
    Een goed advies. Maar de krachtigste reden blijft onvermeld: sinds het verschijnen van A Bend in the River heeft de afgrijselijke geschiedenis van Kisangani vol geweld, rebellenstrijd en plunderingen, de naargeestige visie van Salim – die overigens wel degelijk met die van zijn geestesvader overeenkomt, lees French – alleen maar in horror overtroffen. ...
    Ian Jack, oud-redacteur van het blad Granta, schreef het mooiste stuk bij de Naipaul-biografie ...
    Zijn anekdote gaat twintig jaar terug, naar Calcutta. Jack is genodigd voor een etentje waar ook Naipaul te gast zal zijn. Iedereen zenuwachtig. Maar het valt allemaal erg mee, Naipaul knabbelt van alle gerechten. Het memorabelst is het moment als Naipaul vol afschuw over zijn bezoek aan de sloppen van Madras vertelt. De armoede is het gevolg van het economisch wanbeleid, oppert een gast. ‘Nee’, zei Naipaul en klikte ongeduldig met zijn tong: ‘négritude, négritude, négritude’.
    Belangrijke woorden zegt Naipaul altijd drie keer. Maar négritude? Dat is de filosofie van trots op de Afrikaanse cultuur en traditie, in de jaren vijftig bedacht door de Senegalees Senghor en Aimé Cécaire van Martinique, die in april overleed, 94 jaar oud. Dat lijkt een onzinnige verklaring voor armoede. En toch, als je drie keer nadenkt, zit er iets in: verheerlijking van eigenheid kan leiden tot zwelgen in een pauperbestaan.   ...

Allemala god onthouden.

Een paar jaar later geeft Bossema Naipaul gelijk (de Volkskrant, 04-09-2010, door Wim Bossema):

Naipaul had gelijk, afsteken is Afrikaans

Hij kan het haten, maar heeft er schitterend over geschreven. Afrika hoort voor de auteur V.S. Naipaul tot die vele zaken in het leven waarover hij zich geweldig kan beklagen, maar is ook de plek die inspiratie bood voor ‘Een bocht in de rivier’, een van zijn fraaiste romans. Afrika gaf hem ook een treffend inzicht: de short cut.
    Het is een eenvoudige maar lastig te vertalen term. ‘De korte(re) weg’, zegt mijn woordenboek. En dat is het natuurlijk ook. Letterlijk, zoals Naipaul ergens opmerkt als hij afgesneden paden tegenkomt, maar ook figuurlijk.   ...
    Met de figuurlijk kortere weg heb ik het soms een stuk moeilijker. Bijvoorbeeld hier in Kenia. Ook dit land kent, in het Swahili, de uitdrukking ‘goedkoop is duurkoop’. Maar helaas, dat weerhoudt velen er niet van om toch de gemakkelijkste oplossing te zoeken, en een short cut te nemen, ook als die later enkel ellende oplevert.
    Een van de treffendste voorbeelden hiervan is voor mij nog steeds het restaurant in Nairobi, dat na jaren in Italiaanse handen te zijn geweest, werd overgenomen door een Keniaans parlementslid. Hij gebruikte zijn aankoop om een broer van hem aan inkomen te helpen. Hetgeen uiteraard prijzenswaardig is.
    Het interieur van het etablissement bleef onveranderd. Maar aan de kroonluchters in het restaurant had de nieuwe eigenaar duidelijk een hekel. Twee peertjes per stellage moest maar genoeg zijn. Op de drankenlijst kon de dure buitenlandse whisky best vervangen worden door inheemse alcoholische dranken. En het mocht dan een Italiaans restaurant zijn, dan hoefde toch niet te betekenen dat er Italiaanse gerechten werden geserveerd? Short cut na short cut dus. Binnen een paar maanden was de tent voorgoed gesloten.
    De kortere weg wordt hier juist aan het einde van het traject het vaakst genomen. Zoals bij de bouw van een huis. Het fundament wordt goed gelegd. De muren zijn van stevige steen. Maar dan komt het moment waarop het budget niet langer toereikend lijkt. Het geld raakt op, terwijl er nog veel werk dient te worden gedaan. Zoals de aanleg van elektriciteit, met alles wat daarbij hoort.   ...

Enzovoort.

Een ander essentieel deelaspect van die cultuur - eerst in "nette" woorden (de Volkskrant, 25-02-2006, door Wim Bossema)

Geld, tovermiddel of gif van de hulp

Over: kan hulp zonder dat de ontvanger afhankelijk wordt? Door: Henny Slegh en Jolke Oppewal. Waar: Maputo, Mozambique
...
Henny: 'Wat mij is opgevallen in Mozambique is hoe belangrijk de cultuur is. Hoe mensen informatie verwerken is zo anders dan bij ons. Hun kijk op de wereld is holistisch. Ze denken niet in oorzaak en gevolg, maar rond, in cirkels. Je moet de familieleden in het leven onderhouden, maar ook de familiegeesten van de voorouders. Als deze geesten zich tegen je keren loop je risico's op ongeluk.
'Het spirituele leven is zo belangrijk, iedereen, van hoog tot laag, raadpleegt een geesten-bezweerder om geluk en voorspoed af te dwingen. Als je in een samenleving wilt interveniëren, kun je daar niet omheen. Het verbaast me hoe het wereldje van de ontwikkelingshulp steeds maar weer met westerse ideeën en modellen aan komt zetten.' ...

Tovenarij, tovenarij, tovenarij ...

Wat die cultuur in de huidige maatschappelijke praktijk inhoudt, blijkt als je een specifiek deel van die maatschappij bestudeert (Leids universiteitsblad Mare, 24-01-2008, door Frank Provoost):

Magie, corruptie, omkoping en etnische voortrekkerij bepalen het voetbal in Afrika

Goalgoochelaars

Een doorsnee voetbalwedstrijd in Afrika: trainer en scheidsrechter worden omgekocht en tientallen magiërs bemoeien zich met de ploegen. Arnold Pannenborg onderzocht wat twee voetbalclubs in Kameroen er allemaal voor over hebben om te winnen. ‘De coach heeft te veel gedronken.’

Tussentitel: Magie mag niet met blanken gedeeld

Het duurde nog negentig minuten voordat de halve finale van de Afrika Cup, in Mali 2002, zou beginnen. En toch moest de oproerpolitie al keihard optreden. En wel vanwege één persoon die zich achter een van de doelen ophield. Hij werd zonder aarzeling naar de omringende atletiekbaan gesleurd en voor het oog van de toeschouwers in elkaar gemept, geboeid en afgevoerd.
    Ging het hier om een aanstichter van supportersgeweld? Was hij een opperhooligan, die had geprobeerd vooraf de tribunes op te hitsen?
    Nee, de dader was Thomas Nkono, voormalig ‘Afrikaanse speler van het jaar’ en nu keeperstrainer voor Kameroen, een van de teams die zo meteen moesten aantreden. De reden van de snoeiharde charge: de politie had gezien dat hij iets op het veld gooide. Dat moest wel een amulet of een ander magisch voorwerp zijn. En dat zou ongetwijfeld de uitkomst van wedstrijd beïnvloeden. Nkono was op heterdaad betrapt bij het uitoefenen van muti of juju.
    Dit voorval mag dan zes jaar geleden zijn, ook bij de 26e editie van de Afrika Cup die vorig weekend is begonnen speelt magie nog steeds een grote rol. En niet alleen daar. Afrikaanse spelers en supporters zijn ervan overtuigd dat zwarte magie ook buiten hun continent wordt gebruikt. Om een voorbeeld te geven: hoe kon de Braziliaanse spits Ronaldo, net voor de WK-finale tegen Frankrijk in 1998 opeens een mysterieuze black out krijgen? Dat moest het werk zijn van een wonderdokter.
    Afhankelijk van het belang van een wedstrijd gaat het in Afrika om zo’n vijf tot zeven per team per wedstrijd. Zogeheten witch doctors worden door de officials van de Afrikaanse voetbalbond opgespoord, ingehuurd en betaald. Sommigen verrichten hun hekserij vanaf het thuisadres, anderen worden ingevlogen om de teams persoonlijk te bewerken.
    Arnold Pannenborg, onderzoeker van het Afrika Studie Centrum, beleefde dit mee toen hij maandenlang in Kameroen veldwerk verrichtte naar zo’n beetje alle krachten achter het voetbal, ook de stille. Hij beschreef het in zijn boek How to win a footbal match in Cameroon.
    Het onderwerp magie ligt gevoelig, wist Pannenborg. Men ziet het ‘als een Afrikaans geheim dat ze niet met blanken willen of mogen delen’. Om toch dit vertrouwen te winnen, probeerde hij zoveel mogelijk participerende observatie te verrichten. Door mee te trainen bij twee teams en ze overal te volgen, kwam hij beetje bij beetje meer te weten en leerde hij een witch doctor kennen.
    Sinds 1990 spelen de allerbeste voetballers uit Kameroen elders in de wereld (zie kader), zo ook die van het nationale elftal, ook wel The Indomitabel Lions geheten. Dat team viel daardoor af als mogelijk onderzoeksgroep voor Pannenborg. Alle meevoetballende beroemdheden waren het niet alleen onbereikbaar, ze kwamen ook slechts af en toe samen om te trainen. In de stad Buea, in het Zuidwesten van Kameroen, kon de onderzoeker twee middenmoters wél van dichtbij volgen uit achtereenvolgens de eerste en tweede divisie: Olympique de Buea en Buea Boys.
    Maar ook deze werkwijze vereiste nog het nodige geduld. ‘Pas na een paar maanden in het veld, toen mijn vriendschap met voetbalspelers Essomba en Ashu zich begon te ontwikkelen hoorde ik de eerste verhalen over wedstrijdvoorbereidingen in de locale competitie.’
    Tot die tijd trakteert Pannenborg de lezer op hilarische taferelen, bijvoorbeeld als de president van Olympique na een zesde nederlaag op rij (uitgerekend van de aartsrivaal) meteen na afloop van de wedstrijd woedend het veld oploopt, om de coach een paar klappen te verkopen. De eerstvolgende training is de coach ontslagen en vervangen door een dikke, drinkende voetballeek. ‘Niemand heeft ooit van hem gehoord. Zal wel een vriendje van de president zijn’, vermoedt een van de spelers. ‘Deze man heeft te veel gedronken. Die kan niet eens tegen een bal aantrappen.’
    Het moge duidelijk zijn: voetbal in Afrika is vervlochten met corruptie, omkoping en nepotisme. De minister van Sport houdt zich geregeld bezig met de opstelling van het nationale team en ontslaat daarbij de ene trainer na de andere. De bemoeienis van bobo’s bij de uiteindelijke selectie heeft ook nog een etnische oorzaak, schrijft Pannenborg. Er is sprake van tribalisme: kortweg etnische voortrekkerij, waarbij niet de kwaliteit maar de connecties de doorslag geven bij het selecteren van een speler. Het nationale team uit 1990 dat de grote verrassing van het WK werd, bestond bijvoorbeeld voor negentig procent uit Bassa. En nog steeds zijn de economisch en politiek machtige stammen oververtegenwoordigd. Die verhoudingen zijn ook terug te zien in de voorzieningen die de verschillende clubs wel of niet hebben: van spelersbus tot stadions.   ...

Natuurlijk kan dit voorbeeld zonder één enkele serieuze beperking uitgebreid worden naar de hele Afrikaanse maatschappij. Alleen ... als je dit zo zou schrijven voor de Afrikaanse maatschappij, wordt je natuurlijk wel gekielhaald - en in dit geval niet alleen door de ergste politiek-correcten - ook de goedbedoelende middenmoot zou meegaan in de veroordeling.
Volstrekt contraproductief, natuurlijk. Het voorkomt dat je de hulp aan Afrika effectief kan aanpakken. Het is ook de reden dat de huidige pogingen, samengevat onder de noemer "ontwikkelingshulp", zo grandioos falen: het heeft geen zin te gaan helpen voordat op zijn minst een minimum aantal mensen af is geholpen van hun mythische manier van denken

.

Bij dit soort traditionele cultuur hoort ook een bepaald soort leiderschap (de Volkskrant, 07-10-2005, van correspondent Kees Broere):

Op audiëntie na raadpleging van de voorouders

Het is niet zo bedoeld, maar zo klinkt het wel. 'Bibabeloubah', zegt een dignitaris aan het Hof tegen een andere dignitaris. Waarop laatstgenoemde instemmend reageert met 'baboubelibouh'. Tevredenheid alom. ...
    Sakassou is een plaatsje in het noorden van Ivoorkust. Er is weinig dat het bijzonder lijkt te maken. ...
    ... In een van de wat grotere huizen blijkt zich een heuse koningin op te houden. Zij heet Abla Pokou, en is de majesteit van de Akan en vertegenwoordiger voor de Baloué, een volk in West-Afrika. Heel erg jong is zij niet meer. Heel erg aan de drank is zij wel.
    Een niet bijtijds aangekondigd bezoek aan de koningin brengt haar hof in rep en roer. Terwijl de bezoekers al binnen zitten, moet gezocht worden naar een reden om de majesteit uit haar slaapkamer te voorschijn te laten komen. Wat in hemelsnaam kan het nut van deze ontmoeting zijn?
    Wel, twee dingen. De bezoekers hebben van commandant Aïdara een fles gin als geschenk meegekregen. En zij komen uit Nederland, dat zelf ook een echte koningin heeft, la reine Béatrice. ...
    Maar dat gaat zomaar niet. De dignitarissen, eerbiedwaardige oudere mannen met schitterende inheemse omslagdoeken, zijn er om de stemming te peilen. Zij allen beheersen het Frans perfect, maar staan erop om via een tolk te spreken. En zo gaat het 'bibabeloubah' een fiks aantal keren op en neer.
    Dan wordt het tijd 'de voorouders' te raadplegen. Als ook zij zullen instemmen met het Nederlandse bezoek, zal hare majesteit wellicht een audiëntie verlenen. De hof-vaders trekken zich terug om met het voorgeslacht in beraad te gaan.
    Hun geesten zijn de bezoekers goed gestemd, zo blijkt bij terugkeer. Even later komt de koningin zelf dan ook te voorschijn. Zij leunt zwaar op haar staf. Dat kan de ouderdom zijn. Of de drankzucht. Waarschijnlijk beide. Met een majesteitelijk plofje valt zij in haar speciale zetel, een wat al te laag uitgevallen bankje.
    De fles gin wordt onderdanig over de grond op haar af geschoven. La reine Abla Pokou ziet het goedkeurend aan. En zij zou geen koningin zijn, als zij niet zelf voor een schitterend omslagkleed als tegengeschenk had gezorgd.
    Verder heeft zij het bezoek weinig te melden. En andersom. Na een kwartiertje laat zij zich uit haar zetel omhoog trekken en sloft zij terug naar haar kamer. De delegatie uit Nederland moet zeker nog eens terugkomen, zeggen de dignitarissen. En o ja, de hartelijkste groeten voor la reine Béatrice.

Meer over het huidige leiderschap hier

.

Nu een verzameling losse voorbeelden van hoe deze basale cultuur in de praktijk uitwerkt (de Volkskrant, 17-02-2007, ingezonden brief van R. van Hasselt (Gieten)):

Slaafvrije chocolade zal het tienvoudige gaan kosten

Na decennia werkzaam te zijn geweest in de cacao -industrie, moeten een paar dingen van mijn hart. Teun van de Keuken gaat uit van een slaafvrij chocoladeproduct (de Voorkant, 9 februari).
Dit is een illusie. Een groot deel van het Afrikaanse continent heeft een business-ethiek die in West-Europese landen als corrupt wordt beschouwd, terwijl die in Afrika deel van het dagelijks leven uitmaakt. ...

En (de Volkskrant, 30-09-2006, door Linda Polman):

Jonge avonturiers moeten thuis Afrika opbouwen

Zolang Europa de illusie levend houdt dat bootmigranten hier een toekomst hebben, zal Afrika zijn jonge mannen blijven verliezen, meent Linda Polman.

Tussentitel: Afrika barst van de mooie kansen op winst, die blijven alle onbenut

... Hoe vaak ben ik niet tegen de muur van ongeloof in de toekomst in Afrika opgelopen? Had ik bijvoorbeeld een muurtje dat hoger moest. Sprak ik met de buurtmetselaar af dat ik hem 30.000 leones (10 euro) zou betalen als de klus af zou zijn. Ik gaf hem 10.000 leones om cement te kopen en zag hem nooit meer terug. In zijn Afrikaanse redenering had hij 10.000 leones gescoord, terwijl ik het niet anders kan zien dan dat hij 20.000 leones verloor en bovendien de kans had verspeeld op vervolgklussen.
De metselaar is typerend voor Afrikaanse vaklieden. ...

En (de Volkskrant, 18-07-2007, door Olav Velthuis):

‘Als je ze betaalt, blijven ze weg tot het geld op is’

Niet de erfenis van het kolonialisme, de Koude Oorlog, de slavenhandel of de Europese landbouwsteun, maar het belabberde Afrikaanse arbeidsethos is debet aan de onderontwikkeling van Afrika. Dat stelt Toon van Eijk, tropisch landbouwkundige en ontwikkelingsconsultant.

Wat is er mis met dat Afrikaanse arbeidsethos?
‘Als je ze uitbetaalt, komen ze niet meer totdat het geld op is. Ze zijn niet gericht op het leveren van kwaliteit. Zo kun je geen project afmaken. Ik ben daar in mijn werk, of toen ik met mijn Afrikaanse vrouw in Tanzania een huis bouwde, voortdurend tegenaan gelopen. In Europa was dat vroeger trouwens ook zo. Rond 1900 klaagden fabrieksdirecteur er nog over.’

Hoe is dat arbeidsethos in Europa veranderd?
‘Door allerlei zaken: de opkomst van het calvinisme, dat mensen aanzette tot hard werken. De vakbonden, die hun leden stimuleerden. De middenstand, die een beschavingsoffensief ondernam. En het onderwijs, waarin discipline werd aangeleerd.’

Hoe lang gaat het duren voordat Afrika diezelfde ontwikkeling heeft doorgemaakt?
‘Lang. Afrika ligt niet decennia, maar eeuwen achter op Europa. Dat is geen optimistische maar wel een realistische boodschap. Als Afrikanen dezelfde materiële welvaart willen bereiken, zullen ze zich hiervan rekenschap moeten geven. Vanuit het Westen bekeken is het te oppervlakkig om alleen maar geld geven en technologie over te dragen. Ook op cultureel gebied moet iets gebeuren. Er zijn boeken volgeschreven over de ontwikkeling van Afrika, maar deze factor wordt niet besproken.’

Waarom niet?
‘In de praktijk hoor je iedereen over dat arbeidsethos klagen, zeker onder blanke ontwikkelingswerkers. Maar deze verklaring ligt erg gevoelig omdat zij snel kan ontaarden in paternalisme of in racisme.’ ...

En (Dagblad De Pers, 17-02-2009, door Marcel van Engelen):

Ghana | Nederlandse miljoenen trekken openbaar vervoer vlot

Een blanke aan het stuur!

Het grootste busbedrijf van Ghana wordt gerund door een Nederlander. ‘Nee, dat voelt niet koloniaal’, zegt Henk Visschers in Accra.

...   Sinds anderhalf jaar is Henk Visschers de managing director van Metro Mass Transit (MMT), een bedrijf met ruim duizend bussen. Het is verrezen uit de as van voormalig staatsbedrijf OSA, mede dankzij miljoenen Nederlandse subsidie. Maar daarvoor moesten de bussen wél bij het Nederlandse busbedrijf VDL worden afgenomen en moest de leiding in Nederlandse handen komen. Behalve Visschers en zijn technisch directeur Ad van den Heuvel zijn alle 3.000 MMT-medewerkers Ghanees.
    ‘Nee, dat voelt niet neo-koloniaal’, zegt Visschers, die ondanks groeiende kritiek op ontwikkelingshulp (weggegooid geld, verdwijnt in verkeerde zakken) daar toch rotsvast in gelooft. ‘Een land dat volop in ontwikkeling is, zoals Ghana, kan niet zonder goed openbaar vervoer. Dankzij MMT hebben duizenden families een inkomen. Daarbij leiden we jonge medewerkers op. Dat is het voornaamste: overdragen van kennis.’
    Daarom is Visschers de ‘MD’, zoals de medewerkers hem met ontzag noemen. En daarom probeert hij tussen de vergaderingen door regelmatig op de werkvloer te zijn, achter het stuur van steeds een andere bus. Het leiden van een Ghanees busbedrijf doe je hands on. Zijn naaste medewerkers zijn het inmiddels gewend. De rest van Ghana nog niet.
    ... Human resource manager Stephen Yeboah, die mee is afgedaald naar de werkvloer, houdt in de volle bus een toespraak over het belang van tickets. Dat je bij het instappen niet kunt volstaan met wat geld in de hand drukken bij de chauffeur, omdat tijdens de rit inspecteurs kunnen instappen. Sinds kort.
    Visschers demonstreert aan de reguliere chauffeur hoe hij bescheiden met het gaspedaal kan omgaan. Zo basaal is het. Iets meer orde scheppen in de wanorde die het openbaar vervoer in Ghana is. Het personeel iets meer laten handelen in het belang van het bedrijf. Al wil Visschers zich geen illusies maken. ‘We zijn hier wel in Ghana. Binnen die context opereer je.’   ...
    Na jaren van verlies zit MMT nu op break even, zegt Henk Visschers. Het is veruit het grootste busbedrijf van Ghana, en heeft voor 2009 een omzet van 72 miljoen dollar begroot. Er blijven ‘obstakels’. Zoals het enorme brandstofverbruik en de gewoonte van chauffeurs en kaartjesverkopers een deel van de dagomzet mee naar huis te nemen, om hun salaris van honderd dollar per maand op te vijzelen. Ook is het gebruikelijk MMT-bussen te ‘verhuren’ of in te zetten voor een begrafenis van een familielid.
    Als Visschers van Accra naar het dorpje Tapa Abotoase in het Voltagebied is gereden, even heeft uitgerust en ’s nachts voor de terugreis weer achter het stuur is gekropen, blijkt hij 120 liter diesel te hebben verbruikt. De reguliere chauffeur zit vaak boven de 150 liter. De dagomzet die hij inlevert, zeshonderd euro, ligt 20 procent hoger dan normaal. De reguliere chauffeur hoort de verschillen bedremmeld aan.
    Uiteraard leeft onder het personeel het sentiment ‘Wie denkt die blanke wel dat hij is?’ Toch lijkt het leeuwendeel content met de buitenstaander. Ze beseffen dat MMT anders niet zou hebben bestaan. ‘En een witte man kan beslissingen nemen in het belang van het bedrijf’, zegt manager Yeboah. ‘Een Ghanees kan niet zomaar iemand ontslaan. Hij moet altijd rekening houden met belangen van families en stammen.’   ...

En (de Volkskrant, 17-03-2010, door Kees Broere):

Afrikaanse dienstverlening

'Stille corruptie' maakt het leven in Afrika zwaar

... nog steeds gaat er een lichte trilling door me heen als ik op straat een groepje kinderen in uniform zie lopen. ... trots op wat zij uitstralen: ‘Wij gaan naar school!’
    Want vanzelfsprekend is dat hier in Kenia, net als elders in Afrika, natuurlijk niet. Zelfs niet sinds in het Oost-Afrikaanse land het basisonderwijs officieel gratis werd gemaakt. In Nederland kennen we de leerplicht. Maar in Afrika geldt het naar school gaan helaas nog al te vaak als een voorrecht.
    Behalve leerlingen, boeken, pennen en schoolgebouwen zijn voor het onderwijs uiteraard ook docenten nodig. Dan blijkt dat op het platteland van Afrika, waar nog steeds de meeste mensen en dus ook kinderen wonen, in pakweg 20 procent van de lessen de docent met iets anders bezig en dus afwezig is.
    Iets vergelijkbaars geldt voor ziekenhuizen, of beter gezegd voor kliniekjes. Als de verpleegkundigen er al aanwezig zijn, zijn zij regelmatig druk met heel andere activiteiten dan patiënten verzorgen. Ze zijn dan, bijvoorbeeld, bezig met het doorverkopen van gratis aangeleverde medicijnen.
    Zelfs in de landbouw, de belangrijkste activiteit op het platteland van Afrika, komt het voor dat het personeel niet doet waarvoor het aangenomen heet te zijn. Zo zijn leveranciers van kunstmest soms vooral actief met het achterhouden en elders te koop aanbieden van de goede producten. De boeren ontvangen de restjes.
    ... Sinds deze week bestaat er een term voor: ‘stille corruptie’. Zo althans wordt het genoemd in een rapport van de Wereldbank. Niemand kan zich waarschijnlijk iets voorstellen bij ‘luidruchtige corruptie’, ...
    Niet toevallig stelt de Wereldbank dat met name Afrika’s allerarmsten hiervan het slachtoffer worden. ...
   De stille corruptie is volgens de Wereldbank zelden in het nieuws, maar heeft op Afrikaanse samenlevingen uiteindelijk een al even ‘uithollend’ effect als omkoopschandalen en andere vormen van mega-corruptie. Maar belangrijker nog lijkt me dit: de twee vormen van corruptie zijn nauw met elkaar verbonden.
    Neem de verpleegkundigen die zich niet aan het bed, maar aan de doorverkoopbalie van medicijnen ophouden. Op dagen dat zij hun eigenlijke werk wél doen, gebeurt dat voor een belabberd salaris. Natuurlijk willen zij iets bijverdienen. Hun bazen, de grote spelers in de wereld van de farmacie en politiek, zijn alleen maar met dit bijverdienen bezig.
    In het onderwijs is het niet anders, zo is ook in Kenia onlangs weer gebleken. Terwijl de slecht betaalde leraren worstelen om het hoofd boven water te houden, bleken op het ministerie van Onderwijs de leiders druk met het op grote schaal verduisteren van het budget. Een vergelijkbaar verhaal geldt voor het ministerie van Landbouw.
    Een slecht voorbeeld doet slecht volgen. Zolang de mensen aan de top niet alleen alles doen om hun eigen rijkdom te vergroten, maar daarnaast vooral minachting tonen voor degenen die het eigenlijke werk doen, zo lang zal de stille corruptie niet verdwijnen. Dan ook valt de docenten, verplegers en boeren weinig te verwijten.

Dat laatste is op zijn minst een voorbarige conclusie: het kan voor hetzelfde geld ook andersom zijn: als iedereen corrupt is, is de top dat vanzelfsprekend ook.

Bovendien is het ook een veel beter verklaring voor het feit dat als de oude top wordt vervangen door een nieuwe, wat toch met enige regelmaat gebeurd, die in Afrika minstens even corrupt blijkt te zijn - zowel de oude als de nieuwe top komen dan namelijk doodgewoon uit dezelfde corrupte achtergrond (de Volkskrant, 06-04-2006, van verslaggever Ferry Haan):

Nigeriaanse hit over het vrolijke oplichten

'Westerling, ik neem al je geld en dan ben ik verdwenen. Ik ben de winnaar en jij bent de verliezer', zingt Nkem Owoh in de Nigeriaanse hit: 'I go chop your dollar'. ('Ik ga je dollar afpakken'). Vooral in de Nigeriaanse hoofdstad Lagos kennen veel mensen de single die weergeeft hoeveel bewondering sommige Nigerianen hebben voor oplichters.

De westerling kent de Nigeriaanse fraude vooral in de vorm van vage e-mails waarin staat dat de ontvanger de loterij heeft gewonnen of recht heeft op een erfenis van een ver familielid. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet de begunstigde wel eerst even enkele duizenden euro's overmaken aan 'administratiekosten'. Een vreselijke misdaad? Nee, vinden ze in Nigeria. 'Ik ben geen dief, het is maar een spel', zingt Owoh.
    In het Westen denken de slachtoffers daar heel anders over. De 419-unit, een vrijwilligers-organisatie in 35 landen die strijdt tegen de Nigeriaanse fraude, heeft onlangs op een rij gezet hoe groot de fraude nu eigenlijk is. 419 staat ironisch genoeg voor het wetsartikel in de Nigeriaanse grondwet dat fraude verbiedt.
    Frank Engelsman van het bureau Ultrascan, het Nederlandse lid van de 419-unit, meldt dat Nigeriaanse bendes vorig jaar wereldwijd voor ruim 3 miljard euro aan schade hebben aangericht. ...
    Een westers slachtoffer heet in Nigeria 'Mugu'. 'Jij betaalt mij kleingeld. Jij bent de mugu. Ik ben de meester', zingt Owoh.
    Dat westerlingen nog steeds in de toch inmiddels overbekende fraude trappen, heeft een reden. 'Oyinbo people is greedy. I say they is greedy', aldus Owoh. De reden dat de Nigerianen de fraude plegen is net zo eenvoudig: 'Poverty no good at all.'

Overigens denken hier in Nederland verblijvende Afrikanen langs dezelfde lijnen, zie de reacties op dit bericht (de Volkskrant, 10-04-2006, ingezonden brief van Maakoeba Muskieta (Amsterdam)):

Nigeriaanse hit

Het verbaast mij dat het Westen zo verbijsterd is over Nigeriaanse oplichters: het had beter moeten weten.
Het zijn westerse multinationals geweest die ongeoorloofd veel Afrikaanse landen leegroven en nog beroven van hun natuurlijke hulpbronnen, zoals olie (denk aan de Koninklijke Shell in Nigeria) diamanten (denk aan Zuid-Afrika en `Belgisch` Kongo: waarom is Antwerpen de diamanthoofdstad van Europa?) en vele andere producten.
Ik zou zeggen: `lang leve de Afrikanen die hun schatten terugeisen`.

Tja ...

Dat het niet iets is dat speciaal voor de blanken is bedacht, blijkt hier (de Volkskrant, 14-06-2006, van verslaggevers Elsbeth Stoker en Merijn Rengers ):

Bidden voor meer geldtransactiekantoren

Ghanezen betalen graag elf euro om 100 euro over te maken naar Afrika. Dan komt het geld tenminste aan. ‘Familieleden verliezen altijd hun portemonnee of worden beroofd.’

Twee keer heeft de Ghanese Paul Asante geprobeerd geld via de post naar zijn familie in Ghana te sturen. Beide keren raakte de brief ‘kwijt’. Daarna probeerde hij het vijf keer via vrienden die op reis gingen naar Ghana. ‘Zij beloofden het geld af te leveren bij mijn neven en nichten. Gek genoeg verloren ze altijd hun portemonnee.’
Omdat hij zijn vrienden niet kan aanspreken op het ‘verlies’ van het geld, gaat Asante sinds tien jaar naar het geldtransactiekantoor Unity Money Services in Amsterdam Zuidoost, specialist in geldzendingen naar Ghana. ...

Het lijkt onweerlegbaar dat mensen die er in hun onderlinge relaties dergelijke mores op na houden, er nooit in zullen slagen een succesvolle, constructieve, samenleving op te bouwen.

Zoals ook blijkt hier (de Volkskrant, 24-02-2005, reportage van Kees Broere):

Freetown draait weer, zij het op generatoren

In Freetown zijn de wegversperringen met VN-militairen vervangen door verkeersdrempels. De scholen zijn weer open, het leven neemt zijn gewone gang. Maar ook 'na corruption' is weer terug.

'Why de country dotty?' Daddy Saj scandeert de Creoolse zin in het ritme dat de fans van deze rapzanger kennen. Waarom is het land zo smerig? Het antwoord op zijn vraag kent iedereen in Sierra Leone: `Na corruption.' Vanwege de corruptie dus, een woord dat de verzamelnaam voor alle ellende is geworden.
De 26-jarige Saj is schor na een lang en laat optreden. Maar hij wil nog wel uitleggen waarom zijn teksten zo aanslaan in dit West-Afrikaanse land. 'De corruptie was de belangrijkste oorzaak van de oorlog. Mensen zagen het als een manier om te overleven. En dat is niet veranderd. Daarom ook kan zo wéér een oorlog uitbreken.'

Een overduidelijk illustratie van het door de redactie gestelde aangaande de waarde van de rechtsstaat, en de invloed van corruptie als boven beschreven.

Hoe verder naar het zuiden, hoe weerzinwekkender de verschijnselen (Volkskrant.nl, 03-04-2008, ANP ):

'Verkrachting manier van leven in Congo’

Verkrachting is een manier van leven geworden in de Democratische Republiek Congo (RDC)    Daarnaast is er sprake van een ‘totale ineenstorting van het Congolese justitiële systeem’, waardoor de daders meestal niet gestraft worden.   ...
    Tijdens de oorlog in Congo die in 1994 oplaaide, werd vooral in het oosten van het land gevochten en verkracht.
    Sinds 2002 is het officieel vrede, maar daardoor heeft het fenomeen van de massale verkrachtingen zich juist ‘op het hele nationale grondgebied uitgebreid’, aldus Grâce Cécile Lula Hamba van de mensenrechtenorganisatie Lifded ...

En (de Volkskrant, 31-07-2008, van correspondent Kees Broere):

Seksueel geweld komt veel voor, slachtoffers zijn vooral Keniaanse vrouwen

Verkrachting is in Kenia aan de orde van de dag. Nu toeristen de dupe zijn, vreest regering de economische gevolgen.

Geweld tegen vrouwen is in Kenia wijdverspreid. Elke dag worden vrouwen fysiek en seksueel misbruikt. Verkrachting komt in alle sociale en etnische groepen voor. Het is een misdaad die het slachtoffer schokt en traumatiseert en de status van vrouwen in de samenleving ondermijnt. Maar het leed wordt meestal in stilte geleden.'    ...
    Anders was dat begin deze week. 'De criminaliteit in Kenia, en in de grote steden in het bijzonder, is hoog te noemen', zo staat nu op de ministeriewebsite te lezen. Met de toevoeging: 'Hierbij wordt (seksueel) geweld vaak niet geschuwd.' Klopt, zo ondervonden vorige week vijf Nederlandse vrouwen in Kenia.
    Officiële cijfers zijn niet te vinden. Maar belangrijker nog is dat die weinig zeggen. De meeste gevallen immers, zo nemen instanties als Amnesty aan, worden niet bij de politie gerapporteerd: veel vrouwen vrezen dat zij op het politiebureau opnieuw slachtoffer worden, dit keer van verkrachting door dienders. Daarnaast geldt dat het taboe op seksueel geweld zo groot is dat veel vrouwen liever zwijgen over de misdaad.
    In het geweld na de verkiezingen van vorig jaar kwam het enorme probleem weer even sterker onder de aandacht. Zo meldde een ziekenhuis in de hoofdstad Nairobi meer dan twee keer zoveel vrouwelijke slachtoffers van seksueel geweid als gebruikelijk. 'Het leek alsof het vooral om systematische groepsverkrachtingen ging', aldus ziekenhuisdirecteur Sam Thenya. ...

En (de Volkskrant, 23-10-2008, van verslaggeefster Natalie Righton):

De duivelskinderen van Darfur

Duizenden vrouwen in Darfur zijn verkracht. Hun baby’s worden gezien als kinderen van de duivel. Niemand wil ze.

...   Ajaba is een van de naar schatting 200 tot 300 vrouwen in Oure Cassoni die bruut zijn verkracht door Janjaweed, door Darfurianen ook wel ‘duivels te paard’ genoemd. De Janjaweed zijn Arabische nomadenstammen die met steun van de Soedanese overheid jacht maken op de voornamelijk zwarte boerenbevolking van Darfur. Mannen worden afgeslacht, vrouwen verkracht.   ...
    De zogenoemde Janjaweed-baby’s worden met de nek aangekeken in de Soedanese gemeenschap. Evenals de vrouwen. ‘Mensen zeggen misschien niks in mijn gezicht, maar ik voel hoe ze naar ons kijken. In hun ogen zie ik minachting,’ zegt Ajaba. ‘Kinderen zijn nog gemener. Als Yusuf buiten speelt, duwen andere kinderen hem weg.’ Ajaba houdt Yusuf daarom zoveel mogelijk binnen.
    De schaamte en afschuw over het krijgen van een kind van de vijand is zo groot, dat niet alle door de Janjaweed verwekte baby’s blijven leven. Soms worden ze direct na de geboorte gedood door hun moeder. De baby’s worden door de Soedanese gemeenschap gezien als kinderen van de duivel. Niemand wil ze zien of horen. Velen verdwijnen spoorloos.   ...
    Van Janjaweed-baby’s die wel blijven leven, is de toekomst onzeker. Naar school kunnen ze wel, maar daar blijven ze vermoedelijk een buitenbeentje. Trouwen binnen de stam – zoals het hoort volgens de Soedanese cultuur – zal onmogelijk zijn. ‘Mensen vrezen dat als de kinderen ouder worden, ze net zo duivels zullen zijn als hun vaders en zich tegen de Darfurianen keren,’ zegt Awad Nahar, eveneens sociaal werker.
    Ook al is de afkomst van de Janjaweed-baby’s voor buitenstaanders niet altijd duidelijk, Soedanezen kunnen het verschil van een afstand zien. Nahar: ‘Een baby van een Arabier pikken we er zo uit. Je ziet het aan de gelaatstrekken.’   ...

Tussenstuk:
Arabische milities gebruiken verkrachting als wapen

Sinds het uitbreken van de oorlog in Darfur in 2003 wordt verkrachting van vrouwen (en incidenteel mannen) ook daar gebruikt als psychologisch wapen.
     Volgens hulporganisaties zijn duizenden Darfurianen slachtoffer geworden van verkrachting. De slachtoffers zeggen aangevallen te zijn door gewapende militieleden, vaak in uniform. Het zou meestal gaan om Janjaweed. Exacte cijfers over het aantal verkrachte vrouwen in Darfur ontbreken, omdat humanitaire organisaties niet in staat zijn geweest om systematisch data te verzamelen.
    Vrouwen durven nauwelijks te vertellen over de verkrachtingen, uit vrees voor represailles van de Janjaweed of de Soedanese regering. Veel mannen scheiden bovendien van hun vrouw als blijkt dat hun vrouw is verkracht. zeker als zij een kind van 'de vijand' verwacht.
    'De Janjaweed willen graag Arabische-baby's verwekken bij zwarte vrouwen', zegt sociaal werker Awad Nahar in Oure Cassoni.'Volgens hem gaat het de Janjaweed om etnische zuivering. 'Ze willen dat deze kinderen later loyaal zijn aan hun Arabische stammen en niet aan de onze.'   ...

Heel beschaafd, dus, dat Afrika.

Het volgende aspect van die beschaving (de Volkskrant, 11-03-2009, door Wil Thijssen):

Witte zwarten

In Kameroen komen veel albino’s voor. Ze worden er, in tegenstelling tot andere Afrikaanse landen, ongemoeid gelaten.

...   Er zijn talloze albino’s in het noordwesten van Kameroen, op het platteland rond de stad Bamenda. ... Ze hebben het veel beter dan hun gelijken in Burundi. Daar werd onlangs nog een albinomeisje van 6 jaar letterlijk geslacht. Ze werd in stukken gehakt, in de overtuiging dat ze over magische krachten beschikte.
    Van haar lichaamsdelen werd ‘toverdrank’ gemaakt. Ze was het vierde slachtoffer in korte tijd. In Tanzania zijn het afgelopen jaar ten minste 27 albino’s om dezelfde reden vermoord. Soms worden albino’s die een natuurlijke dood sterven, opgegraven om hun witte huid eveneens in ‘medicijnen’ te kunnen verwerken. Hun lichamen worden vervolgens zonder armen en benen teruggelegd in het graf.
    In Zimbabwe worden albinovrouwen soms verkracht in de veronderstelling dat seks met hen aids kan genezen.   ...

Dit is uit de Volkskrant, dus is het bericht enigszins gesaniteerd. Dit is de werkelijkheid (CNN.com, 29-11-2009)

Report: Scores of albinos in hiding after attacks

About 10,000 albinos in hiding in east Africa over fears they will be dismembered
Albinos have been killed in Burundi and Tanzania because their body parts are believed to have special powers
Tanzanian government officials mobilizing police to help embattled population

As many as 10,000 albinos are in hiding in east Africa over fears that they will be dismembered and their body parts sold to witchdoctors, the Red Cross said in a recent report.
    The killings of albinos in Burundi and Tanzania, who are targeted because their body parts are believed to have special powers, have sparked fears among the population in the two countries, the report said.
    Body parts of albinos are sought in some regions of Africa because they are believed to bring wealth and good luck. Attackers chop off limbs and pluck out organs to sell to dealers, who in turn sell them to witchdoctors.
    Scores of albinos have fled to Tanzanian schools for the disabled or in emergency shelters set up by police in Burundi to avoid attacks, according to the report.
    "Thousands more albinos across a huge swathe of countryside ... are unable to move freely to trade, study or cultivate fields for fear of albino hunters," the International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies said.   ...

Dit even wat betreft dit soort culturele aspecten.

Een eminent argument tegen de opvatting dat de Afrikaanse ellende veroorzaakt is door de Westerse invloed is het geval Rhodesië/Zimbabwe. Tezamen met de afnemende rol van de blanken, nam daar de puinzooi toe (de Volkskrant, 31-03-2005, van een verslaggever in Harare):

Alleen de fietspaden herinneren nog aan de luxe

De neergang van Zimbabwe, dat vandaag ter stembus gaat, begon met de constitutionele wijziging die de president alle macht gaf. 'We hebben een monster geschapen.'

Fietspaden, kom daar in Afrika eens om. De meeste autowegen verkeren in zo'n slechte staat, dat aan tweewielers al helemaal niet wordt gedacht. Wie fitst, doet dat voor eigen risico. Een eigen pad is dan ook een luxe.
    Maar niet in Zimbabwe. In de hoofdstad Harare, maar ook elders in het land, beschikken de fietsers op veel plekken over een eigen, veilige weg. Het lijkt een kleinigheid, maar het zegt veel over de manier waarop dit land zich de afgelopen decennia heeft kunnen ontwikkelen.
    Luxe was een vanzelfsprekendheid. Tot de eeuwwisseling, toen het politieke gekrakeel begon. Inmiddels is het ooit relatief rijke Zimbabwe een land met een ingestorte economie, een werkloosheid van rond de 70 procent en met soms halflege winkels, waarin dan vooral veel toiletpapier te krijgen is.
...    Het klinkt allemaal zo doorsnee-Afrikaans. Maar dan is het goed aan de fietspaden te denken. In 1980, toen het Rhodesië van Ian Smith het Zimbabwe van Robert Mugabe werd, stond het land er goed voor. En in de eerste vijftien jaar na de overwinning op de Rhodesische apartheidspolitiek ging het Zimbabwe ook voor de wind, zeker vergeleken met andere Afrikaanse landen.

Even leek in Zimbabwe het licht te gaan schijnen, toen de economie op wel zeer spectaculaire manier instortte naar het vertrek van de blanken, vooral door de neergang van de landbouw (de Volkskrant, 24-04-2006, van correspondent Kees Broere):

Regering-Mugabe wil blanke boeren terug

De regering van Zimbabwe wil blanke boeren laten terugkeren naar hun land. De beslissing komt ruim vijf jaar na het begin van het controversiële landhervormingsprogramma van president Robert Mugabe.

Sinds 2000 zijn meer dan 3500 blanke boeren verjaagd. De economie van Zimbabwe is vrijwel geheel ingestort.
    Tot 2000 was de meeste landbouwgrond in Zimbabwe in handen van de kleine blanke minderheid. Vierduizend boeren gaven werk aan 300 duizend zwarte arbeiders.
    President Mugabe wist zich echter bedreigd door de financiële steun die blanken gaven aan de oppositiepartij MDC. Hij beloofde het land te zullen ‘teruggeven’ aan de zwarte Zimbabwanen. In de praktijk echter waren het vooral zijn vertrouwelingen die van de hervorming profiteerden.
    Op de meeste buitgemaakte boerderijen kwam de productie zo goed als stil te liggen. De oogst van tabak, maïs, fruit en bloemen is tot een minimum gereduceerd. Door het instorten van de zo belangrijke landbouweconomie zijn dit jaar minstens vier van de dertien miljoen Zimbabwanen op voedselhulp aangewezen.
    ‘Er is begrip voor het feit dat onze leden een belangrijke rol willen spelen in de agrarische productie, de voedselzekerheid en het genereren van buitenlandse valuta voor het land’, zo reageerde Trevor Gifford, de vice-voorzitter van de (blanke) Unie van Commerciële Boeren, op het regeringsbesluit. Op dit moment zijn tweehonderd aanvragen van blanke boeren in behandeling.
    In totaal zullen mogelijk tweeduizend zwarte boeren die de hun toegewezen grond niet bewerken hun bedrijf weer in blanke handen zien overgaan. Minister Didymus Mutasa van Landhervorming houdt echter vol dat het hervormingsbeleid niet overboord wordt gezet. Niettemin wil de regering volgens hem de blanken een ‘hand van verzoening’ reiken.

In de praktijk is daar natuurlijk niets van gekomen.

Maar in plaats hiervan iets te leren, is de gebruikelijke houding van Afrikanen om het blanke verleden de schuld te geven van het eigen falen in het heden (de Volkskrant, 13-04-2005, door Kees Broere):

Keniaan nog niet rijp voor zelfkritiek

...    Goed, eerst wat geschiedenis. Ooit werd Kenia bestuurd door de Britten. In 1963, ruim veertig jaar geleden, kreeg het land zijn onafhankelijkheid. De Britten zijn gegaan. maar ook een beetje gebleven: met hun handelsbetrekkingen, hun politieke invloed achter de schermen en huil British Council. Voor veel Kenianen is de strijd van de zogeheten Mau Mau beslissend geweest voor hun vrijheid. Het gaat hier om leden van het Kikuyu-volk, het grootste in het land, die in de jaren 50 gewapenderhand probeerden hun land terug te krijgen van blanke settlers. De Britse machthebbers traden vaak grof tegen hen op.   ...
    Anderson, en na hem drie andere panelleden (allen Keniaans), deden eerst uit de doeken waar het volgens hen in de Mau Mau-strijd om draaide. Daarna was het de beurt aan het publiek om te reageren en vragen te stellen. Dat bijna niemand het (dure) boek zelf gelezen had, was voor de mensen in de zaal helemaal geen probleem. Zij immers, al waren de meesten van hen nauwelijks geboren toen de Mau Mau door de bergen slopen, beschouwden zich als de ware dragers van het verleden. En dat op een vaak klassieke manier: als de zwarte man of vrouw, die niet alleen onderworpen was geweest, maar die anno 2005 nog altijd voelt hoe hij, zoals iemand het onder applaus uitdrukte, 'psychologisch door de blanke wordt gekoloniseerd'.
    De kritiek was dan ook niet van de lucht. Niet zozeer op de schrijver, maar bijvoorbeeld wel op het feit dat een geschiedkundig boek voor de zoveelste keer door een blanke en niet door een zwarte was geschreven. Dat Anderson zich in zijn onderzoek baseert op documenten die in het Nationaal Archief van Nairobi voor iedereen toegankelijk zijn, werd daarbij gemakshalve vergeten.   ...
    Op een gegeven moment ging het licht uit. Letterlijk. Het regende buiten niet eens, maar toch verdween de stroom zomaar. Zouden die verdomde Britten soms... Nee natuurlijk, dit had niets met het verleden, maar alles met het heden te maken. Het heden van een ruim veertig jaar onafhankelijk Kenia, dat er zelfs in de hoofdstad nog altijd niet in slaagt de lampen te laten branden. Het incidentje zou ruimte hebben moeten bieden voor enige zelfkritiek, het soort zelfkritiek dat ook in de discussie niet zou hebben misstaan. Maar voor de meeste aanwezigen kon daarvan geen sprake zijn. Dat is een bekende reflex, maar verbazingwekkend en teleurstellend blijft het. ...

Puinzooi.

Al met al is het bijzonder logisch dat velen weg willen uit die puinzooi (de Volkskrant, 07-10-2005, ANP/AFP/Reuters):

Opnieuw doden bij bestorming enclave Melilla

Bij een nieuwe massale poging om de Marokkaans-Spaanse grens over te steken bestormden 400 illegalen, volgens een zegsman bij het Marokkaanse ministerie van Binnenlandse Zaken 'op een extreem gewelddadige manier, gedreven door de energie van de wanhoop', de hekken en wachtposten rondom de enclave.
Enkele mensen stierven doordat ze onder de voet werden gelopen, anderen kwamen om toen de Marokkaanse grenspolitie in de belegerde wachtposten uit zelfverdediging het vuur opende. Volgens een Spaanse mensenrechtenorganisatie zijn er veel meer doden dan Marokko toegeeft. Vandaag stuurt Spanje 70 opgepakte illegalen, grotendeels afkomstig uit Mali, terug naar Marokko.

Zou nu niemand anders op het idee komen dat de toestand zoals beschreven in dit bericht: wanhopig arme Afrikanen bestormen Spaanse enclave, iets te maken heeft met het overige: een wanhopig slecht georganiseerde samenleving, en een sterk achtergebleven cultuur.
Wat bij de Afrikanen nog steeds niet is doorgedrongen is dat de westerse rijkdom is ontstaan door veel hard werken door gewone mensen en gedurende lange tijd het samenwerken van de top. In Afrika is hardwerken een zeldzaamheid, en de top staat volledig los van de rest. Vrijwel alle Afrikaanse leiders leven luxueus op kosten van de rest zonder noemenswaardige bijdrage, en dat geldt ook voor de hen omringende kliek.

De enige manier om in Afrika iets te veranderen, is het veranderen van de cultuur van de tovenarij, het absolute heersersschap en dergelijke. Dat wat Naipaul heeft samengevat onder négritude. Voordien is iedere poging tot hulp van buiten zinloos (de Volkskrant, 17-03-2009, AFP):

Oegandese jeugd sticht branden

Doordat leraren in Oeganda hun leerlingen geen lijfstraffen meer mogen geven, is de jeugd van het Afrikaanse land er massaal toe overgegaan scholen in brand te steken. Dit heeft een woordvoerder van de Oegandese politie maandag gezegd. De leerlingen zouden met de brandstichtingen willen protesteren tegen schorsingen en slechte cijfers.
‘De kindermeute heeft een beetje extra vrijheid, omdat wij de westerse discipline hebben overgenomen’, zei de zegsman bij de presentatie van een onderzoek naar brandstichtingen op scholen. Het afgelopen jaar zijn 92 scholen in het Afrikaanse land in vlammen opgegaan. Twee jaar geleden verbood Oeganda lijfstraffen in het onderwijs.

Engelsen hebben daar een mooie uitdrukking voor: moeten kiezen tussen "a rock and a hard place".

Nog een hekserij-geval (de Volkskrant, 20-03-2009, AP):

Als je tante dood gaat, ga je op zoek naar een heks

De autoriteiten van Gambia hebben zo’n duizend personen opgepakt in een ‘heksenjacht’ die begon na de dood van de tante van president Yahya Jammeh. De mensen werden uit hun dorpen gehaald en meegenomen naar geheime plaatsen, waar ze een hallucinerend drankje kregen toegediend. Dat heeft Amnesty International woensdag gezegd. ...
    Volgens Amnesty gelooft Jammeh dat zijn tante het slachtoffer is geworden van hekserij. Kort na haar dood, eerder dit jaar, werden medicijnmannen uit het nabijgelegen Guinee gehaald om de hekserij uit te bannen. Samen met politieagenten, soldaten, agenten van de inlichtingendienst en lijfwachten van Jammeh gingen die de dorpen langs om ‘heksen’ op te halen.
    Op 9 maart werd het dorp Sintet omsingeld door paramilitaire politieagenten die zeiden dat iedereen die probeerde te ontsnappen onder de grond zou worden gestopt. Driehonderd mannen en vrouwen werden meegenomen naar een boerderij van Jammeh in Kanilai, ten oosten van de hoofdstad Banjul.
    Daar kregen zij een kruidendrank te drinken waardoor ze gingen hallucineren. In die toestand werden ze gedwongen toe te geven dat ze heksen waren en sommigen werden geslagen, soms tot ze bijna dood waren, aldus Amnesty. Het drankje veroorzaakte bij veel mensen nierproblemen en zeker twee mensen overleefden de behandeling niet.
    ‘Ik kan niet geloven dat dit gebeurt in Gambia. Het is uit de middeleeuwen’, zei een getuige tegen Amnesty. Honderden mensen vluchtten naar het buurland Senegal. ...

Tovenarij, tovenarij, tovenarij ...

Man en vrouw in Afrika ... (de Volkskrant, 20-03-2009):

Het debat in Liberia

Vrouwen in witte T-shirts verslaan wrede bandieten

Over: Hoe kunnen vrouwen het geweld door Afrikaanse mannen doorbreken? Door: Vrouwenactivisten Waar: moviesthatmatter.nl, pryaingthedevilbacktohell.com

Het is inmiddels een cliché aan het worden onder westerse ontwikkelingswerkers en armoededeskundigen: Afrika heeft alleen toekomst als die hardwerkende vrouwen het heft in handen krijgen, de mannen daar maken er een potje van of erger, een orgie van geweld en plundering. Afrikaanse mannen ergeren zich nogal eens aan deze al te grove generalisering. Maar te vaak is dit cliché onmiskenbaar waar. In Liberia bijvoorbeeld. Wie daaraan twijfelt moet maar gaan kijken naar de documentaire Pray the devil back to hell.
In die film komen alleen angstaanjagende mannen en jongetjes voor. Ze rijden met geweren in de hand in de laadbakken van terreinwagens, joelen en dreigen de wegrennende omstanders. Een enkel joch van zo te zien nog onder de 10 heeft een angstige blik in de ogen, die het ergste do et vrezen voor als hij losgaat. Haveloze strijders, eentje met een teletubbierugzakje om, gedragen zich onberekenbaar, gedrogeerd, ze zijn in een moorddadige roes. Het is de burgeroorlog in de eerste jaren van deze eeuw.
Maar vreeswekkender nog zijn de oudere leiders. De chefs van de rebellengroep Lurd, dreigend en agressief tegen journalisten die ze te woord staan. President Charles Taylor, meedogenloos en arrogant. De bloedige en wrede opstand die hij tien jaar eerder leidde (1989-1995) was nodig en goed, zegt hij zonder blikken of blozen. Jongetjes mishandelen en dan mens en laten vermoorden en vrouwen verkrachten hoort nu eenmaal bij een guerrillastrijd, zegt hij. Na een vredesakkoord werd hij in 1997 gekozen tot president. Zijn moordbrigaden heetten nu de 'antiterrorisme eenheid'. Die brigaden vochten tegen de nieuwe rebellen van Lurd, en terroriseerden de burgers. ...

Ach ja ...

Nog niet langsgekomen maar een integraal deel van de provlemen: de Afrikaanse huwelijksmoraal (de Volkskrant, 20-03-2009, van verslaggever Marnix de Bruyne):

Zuma kan kiezen uit een aantal First Ladies

Zuma houdt geen maîtresses verborgen – hij heeft gewoon meerdere echtgenotes.

De toekomstige Zuid-Afrikaanse president Jacob Zuma, wiens partij het ANC deze week een grote overwinning behaalde, komt straks voor belangrijke keuzes te staan. ...
    Daarnaast speelt een meer persoonlijk dilemma: wie moet hij straks als echtgenote meenemen naar internationale conferenties zoals de G20?
    De polygame Zuma (67) kan uit zeker twee first ladies kiezen. De oudste rechten heeft zonder twijfel Sizakele Khumalo, die hij kent sinds 1959, maar met wie hij in 1973 officieel trouwde. Ze vertoont zich zelden in het openbaar.
    Daarnaast huwde hij nog drie vrouwen. Nkosazana Dlamini-Zuma, de huidige en waarschijnlijk toekomstige minister van Buitenlandse Zaken, scheidde van hem in 1998. Kate Mantsho Zuma pleegde in 2000 zelfmoord. Maar Nompumelelo Ntuli (34), met wie hij vorig jaar in het huwelijk trad, stond woensdag aan zijn zijde te stralen toen hij stemde. ...
    ‘Er zijn veel politici die maîtresses hebben en kinderen verbergen. Ik ben er liever open over. Ik hou van mijn vrouwen en mijn kinderen’, zei Zuma ooit over zijn veelwijverij. Maar hoeveel kinderen hij heeft, houdt hij stil. Schattingen lopen uiteen van 10 tot 18, maar de Zuid-Afrikaanse The Sunday Times kwam niet verder dan 14.

Met als belangrijkste aspect: de in huwelijk en gezin afwezige Afrikaanse man.

Zuid-Afrika is ten opzichte van de rest van Afrika een (zeer) gunstige uitzondering. Maar met sinds het einde van de blanke regering staan vele verworvenheden onder druk (de Volkskrant, 20-04-2010, door Marnix de Bruyne):

Profiel | Julius Malema

Grillige nar met invloed, gevreesd door ANC-top

Lang werd de leider van de ANC-jeugd gedekt door de partijtop. Maar nu hij Mugabe zegt te steunen, is hij te ver gegaan.

... Julius Malema, leider van de Jeugdliga van de Zuid-Afrikaanse regeringpartij ANC, ...
Malema zegt op te komen voor de armen, maar behoort daar zelf allesbehalve toe. Hij geeft feesten waar hij Moët & Chandon-champagne schenkt en whisky van 70 euro de fles; hij draagt Gucci, rijdt Mercedes en Range Rover en kocht in december in de welvarende wijk Sandton een huis op een flinke lap grond. Eind februari onthulde de Sunday Times ‘hoe Malema zijn miljoenen vergaarde’: door bemiddeling (lees aanwending van zijn politieke invloed) bij het verwerven van zeker twintig overheidsopdrachten in zijn geboorteprovicie Limpopo, in 2007 en 2008. Iets dat een woedende Malema afdeed als smaad.
Zijn invloed in Limpopo is echter onmiskenbaar. Topambtenaren vragen hem wie ze moeten benoemen. Kundige mensen maken plaats voor vrienden van Malema, alsof de lokale notabelen erop gokken dat hij ooit het presidentschap overneemt. ...

Een gevaarlijk man, dus.

Soms is het leven absurder dan je kan verzinnen (Dagblad De Pers, 02-05-2009, door Wil Thijssen):

President Uganda: Afrikanen moeten naar de maan

De Afrikanen moeten ook naar de maan om vast te stellen wat de ontwikkelde landen daar doen. Dit heeft de Ugandese president Yoweri Museveni zaterdag gezegd tijdens een toespraak in Entebbe.

,,De Amerikanen zijn naar de maan geweest. En de Russen. De Chinezen en de Indiërs gaan er gauw naartoe. Afrikanen zijn de enigen die hier vastzitten'', aldus het staatshoofd. ,,Wij moeten er ook naartoe en zeggen: Wat doen jullie hier boven?'' ...

Volkomen tekenend: de Afrikaanse leider is niet op de hoogte van wat die Westerlingen daar op de maan uitvreten ...

Maar door de migratie zal dat allemaal verbeteren, denkt men. Nou, in ieder geval niet zo snel (Leids universiteitsblad Mare, 28-05-2009, door Bart Braun):

Heilige toverplanten helpen Surinaamse Winti-gelovigen overleven

Bad tegen rondvliegende kogels

Het Surinaamse Winti-geloof kent planten die helpen met het bezweren van geesten, planten die geluk brengen, of die helpen met bolletjesslikken. Onderzoekster Tinde van Andel brengt ze in kaart. ‘De witte overheersers zijn altijd bang geweest voor deze magie.’

‘Weglopershagel’, heten de zaadjes van de Surinaamse plant Canna indica in het Nederlands. Ze zijn klein en rond, en passen precies in de holle luchtwortels van andere planten. Met wat buskruit dat hij van de plantage gestolen had, kon een ontsnapte slaaf zo de zaadjes afschieten. De botanische geweren waren primitief, en zullen ongetwijfeld vaak in de handen van de maker ontploft zijn. Maar als iemand midden in de nacht een hard voorwerp in je rug duwt en zegt dat het een vuurwapen is, is dat niet het moment voor nauwkeurige plantentaxonomie.
En zo kon het gebeuren dat de Canna indica in de beleving van Surinamers uitgroeide tot een magische plant. Het plaatselijke Winti-geloof doet van alles met planten ...
Zoals de oorspronkelijke Afrikanen Surinaamse planten integreerden in hun geloof, nemen de Surinamers in Nederland nu ook de Nederlandse flora op in het Winti-assortiment. Nog maar mondjesmaat, omdat de planten uit Suriname gemakkelijk verkrijgbaar zijn. ‘De mensen zoeken naar planten die er precies op lijken. Ik vond een Nederlandse plant in een winkel, en sprak de eigenaar erop aan. “Dit is de Nederlandse versie van die plant”, zei hij. “De grond hier is goed genoeg voor de godin die bij deze plant hoort.” Mijn studenten vonden hem een oplichter, maar ik denk: die man past zich gewoon aan.’ ...

Tovenarij.

En meer ... (Volkskrant.nl, 28-07-2009, ANP):

Zimbabwaanse ‘tovenares’ beduvelde Mugabe

Een Zimbabwaanse ‘tovenares', die de regering van president Robert Mugabe een miljoen Amerikaanse dollar uit de zak wist te kloppen door hen te laten geloven dat ze diesel kon tappen uit een rots, is schuldig bevonden aan fraude. Dat berichtte de nieuwssite New Zimbabwe dinsdag.
    Medicijnvrouw Rotina Mavhunga ontdekte in maart 2007 nabij het dorp Chinhoyi een oude brandstoftank tussen de struiken. Ze vulde de tank met diesel, knutselde er een pijp aan en verborg het uiteinde bovenop een rots. Vervolgens ontbood ze een aantal topambtenaren om het mirakel te aanschouwen.
    Op een teken van Mavhunga zette een verstopte handlanger de dieselkraan open, en na wat hocus-pocus spoot tot grote verbazing van de aanwezigen de diesel uit de rots. Onderzoekers van Mugabe rapporteerden destijds juichend dat definitief een einde was gekomen aan de aanhoudende brandstoftekorten in Zimbabwe.
    Regeringsleiders en zakenlieden overlaadden de zwendelaarster met geld en auto's. Binnen een paar maanden had Mavhunga met haar trucje president Mugabe en zijn kornuiten voor omgerekend 740.000 euro opgelicht. ...

... tovenarij.

Een buitenlands bericht over het verschijnsel van stelselmatige verkrachting (CNN.com, 29-07-2009, door Doug Gross):

Arizona girl's attack sheds light on rape in Liberia

8-year-old girl sexually assaulted by fellow Liberia natives, police say | During Liberia's civil war, rape was used as a weapon by soldiers | U.N. report: 60 to 70 percent of Liberian women were assault victims | Johnson-Sirleaf, first elected female leader in Africa, makes stopping rape a priority

The allegation is shocking: an 8-year-old girl lured to a storage shed with the promise of chewing gum, pinned down and sexually assaulted by four boys, none of them older than 14.
    The response from the girl's family sent a second and equally stunning shockwave through their Phoenix, Arizona, community: "The parents felt that they had been shamed or embarrassed by their child," reported Phoenix police Sgt. Andy Hill.
    As a result, the girl was taken into custody by Arizona's child welfare agency.
    The prosecutor who charged the four boys called the crime "heartrending" and "deeply disturbing." But to those familiar with Liberia, the west African nation where the families of all of the children are from, the crime and response are both part of a sadly familiar story.
    "It's something that happens every day in every community in Liberia," said Tania Bernath, a researcher for the human rights group Amnesty International.
    The country was racked by a brutal civil war for most of 14 years. During that time, rape was used by fighters on all sides as a tool of war and a way to spread terror and demoralize enemies.
    A United Nations report in 2004, the year after much of the fighting stopped, estimated that 60 to 70 percent of all women in the nation had been the victims of sexual violence.
    A 2006 government report said that of 1,600 women surveyed, 92 percent reported some kind of sexual violence, including rape.   ...
    While no one yet knows whether the boys charged in the case were exposed directly to violence in their homeland, advocates say they fear that harmful attitudes toward rape in Liberia have followed some members of the tight-knit immigrant community to the United States.
    "Things like gang rape were used so often during the war that I think, with kids, if they saw it and heard it or heard about it -- that's part of what you might wonder about [in the Phoenix case]," Bernath said. "It was sort of normalized."   ...
    After the Phoenix attack, a 23-year-old sister of the victim told a reporter that her sister was "bringing confusion" after the assault was discovered by a neighbor. She said that she wanted the suspects to be released from jail because "we are the same people" and that her sister would be ostracized by others in the Liberian community for being a rape victim. It's a reaction that Beverly Goll-Yekeson knows all too well.
    A native of Liberia, Yekeson was a victim of sexual violence and now works as an advocate for other Liberian women. She says most families in Liberia condemn rape, but the crime is drastically underreported because of the stigma victims and relatives feel.
    "There are a lot of social illnesses in the society; they are ashamed to come out," said Yekeson, president of the Liberia Crisis Center for Women and Children. "Rape is not something that people just come out and say."
    Yekeson, who now lives and works in Maryland, said that refugees who have resettled in other countries, including the United States, often bring those attitudes with them. Her group, which runs a shelter for abuse victims in Monrovia, Liberia, also works with refugees.
    "Reintegrating them into society, changing their mind-set -- that's where we have to go," she said. "That's a bigger challenge. It's one thing to implement a rape law and another thing to change the mind-set of a people."   ..

Oftewel: het is officieel vastgesteld.

En het kan nog erger (de Volkskrant, 10-05-2008, door Sara Vandekerckhove (De Morgen)):

Kinderoffers lucratieve handel

Oegandese medicijnmannen vermoorden en verminken kinderen voor grof geld, meldt de Britse organisatie Jubilee Campaign. De BBC bezocht undercover een medicijnman.

Tussentitel: We kunnen het kind levend op je werf begraven | Awali - Medicijnman

In Oeganda worden steeds meer verminkte lichamen van kleine kinderen gevonden. Slachtoffers van een oud geloof in mensenoffers die rijkdom en een goede gezondheid moeten brengen. Honderden kinderen zijn al door medicijnmannen gruwelijk toegetakeld. De politie doet niets.
    In de hoofdstad Kampala en in de omliggende dorpen worden schoolkinderen angstvallig in de gaten gehouden. Affiches in speeltuinen en langs de weg waarschuwen voor de medicijnmannen die kinderen ontvoeren en daarna ritueel offeren. Drie jaar geleden was het ritueel nog een zeldzaamheid, vandaag lijkt een nieuwe elite in het land bereid heel wat geld neer te leggen voor een kinderoffer.
    'Het aantal rituele offers van kinderen is gestegen, omdat mensen belust zijn op geld. Ze willen rijk worden', zei pastoor Peter Sewakiryanga tegen de BBC. 'Ze geloven dat een geofferd kind rijkdom brengt. Er zijn nu eenmaal mensen die bereid zijn daar veel geld voor te betalen. Het offeren van kinderen is een commerciële business geworden.'
    Volgens de officiële cijfers is er in 2006 één kind geofferd, in 2008 waren dat er 25 en in 2009 zijn 29 kinderen ritueel vermoord. Pastoor Sewakiryanga betwist die cijfers en zegt dat er alleen al in zijn parochie meer slachtoffers zijn gevallen. De Britse organisatie Jubilee Campaign heeft het in zijn rapport over zeker 900 kinderen die het slachtoffer zijn geworden van een ritueel offer.   ...

Tja ...

En na het voorgaande lijkt het volgende maar een kleinigheid (de Volkskrant, 20-03-2012, van correspondent Kees Broere):

Winnares Nobelprijs voor de Vrede: 'Traditionele waarden behouden'

President Liberia wijst homo's af

De president van Liberia, Ellen Johnson Sirleaf, voelt niets voor gelijke rechten voor homoseksuelen in haar land. Dat heeft de winnares van de Nobelprijs voor de Vrede duidelijk gemaakt in een interview met het Britse dagblad The Guardian.   ....
    Het interview, waarvan een deel ook op internet is te zien, werd samen met de voormalige Britse premier Tony Blair gehouden. Blair heeft zich in het verleden vaak ingezet voor de rechten van homoseksuelen.Een zichtbaar in verlegenheid gebrachte Blair weigerde op de woorden van de Liberiaanse president te reageren.   ...
    Homoseksualiteit, vooral tussen mannen, is eigenlijk alleen in Zuid-Afrika geen al te groot politiek taboe. In 37 van de 54 Afrikaanse land en is homoseksualiteit bij wet verboden.
In Oeganda is nog steeds discussie gaande over veel scherpere wetgeving. En ook in Liberia zijn twee wetsontwerpen in voorbereiding, die voorzien in hogere straffen voor homoseksueel gedrag.
    Op dit moment staat er op 'vrijwillige sodomie' maximaal een jaar cel.

Een van de graadmeters van beschaving en verlichting. Maar als je nog op het niveau staat van kindoffers,, zijn dit soort punten nog lang niet in zicht natuurlijk.
Maar er kwam nog iets naar buiten, dat kenmerkend is voor de Afrikaanse cultuur:

Het incident tussen de Europese oud-regeringsleider en het Afrikaanse staatshoofd staat niet op zichzelf. De afgelopen tijd hebben diverse Afrikaanse regeringen soms uiterst geïrriteerd gereageerd op oproepen vanuit onder meer de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk om in het continent de rechten van homoseksuelen beter te respecteren.

Arrogantie. Hier op het institutionele of sociologische vlak vlak, maar iets dat dan natuurlijk ook op het persoonlijke en psychologische vlak speelt:

'We hebben zekere traditionele waarden in onze samenleving die we willen behouden', aldus Sirleaf.
...Blair is in Liberia als oprichter van de organisatie Africa Governance Initiative (AGI). 'Voor ons liggen de prioriteiten bij elektriciteit, wegen, het scheppen van banen', liet hij weten.
Ellen Johnson Sirleaf onderstreepte dit. 'AGI Liberia heeft specifieke taakomschrijvingen', aldus de Liberiaanse president. 'Dat is alles wat we van hen eisen.' Na die woorden sloeg Sirleaf de armen over elkaar en leunde zij achterover in haar stoel. 'Wij (Liberianen, red.) vinden onszelf goed genoeg', had zij eerder gezegd.

Je ziet haar al zitten ... De typische Afrikaanse leider: arrogant tot op het bot

.

Met grote regelmaat, met tussenpozen van enkele jaren of zo, krijgen we te maken met de campagne "Shell vervuilt Nigeria". Met bijpassende beelden van negertjes instaande in zwarte prut. Nou zullen er best lekkages optreden als olie in pijpleidingen wordt vervoerd. maar iedereen met enig gezond verstand weet wat de oorzaak is van overgrote deel van die lekken (de Volkskrant, 13-07-2012, AP):

Gekantelde tankwagen ontploft: 95 doden

Zeker 95 personen zijn donderdag omgekomen door een brand die ontstond na een explosie van een verongelukte tankwagen vol brandstof in Nigeria. 50 mensen raakten gewond bij het ongeluk in de olierijke zuidelijke Nigerdelta, aldus een politiewoordvoerder..
...Honderden mensen haastten zich om de brandstof uit het gekantelde en lekkende voertuig te stelen. Volgens Yushau Shuaib, een woordvoerder voor de hulpdiensten, vielen de doden bij een daaropvolgende explosie. ...

Die oorzaak zijnde benzinedieven die in de leidingen hakken. En gaan staan roken terwijl ze de olie (in Nigeria wordt zeer lichte olie gewonnen die direct brandbaar is) in hun emmertjes scheppen.

Nog zo'n eminent teken van vooruitgang en beschaving (de Volkskrant, 16-07-2013, van verslaggever Ben van Raaij):

Dit jaar al zestig jongens overleden bij mislukte besnijdenissen in Zuid-Afrika

'Deze artsen opereren als gangsters'

Bloedverlies, infecties en onbedoelde amputaties. In Zuid-Afrika is een heftig debat losgebarsten over de besnijdenissen die onderdeel zijn van traditionele inwijdingsrituelen voor jongens. Elk jaar gebeuren daarbij ongelukken, maar dit jaar is de score erg hoog: meer dan zestig doden. De politiek roept om maatregelen.    ...
    De besnijdenissen zijn onderdeel van traditionele volwassenwordingsceremonies bij onder meer de Xhosa, de Sotho en de Ndebele. Jaarlijks worden tienduizenden jongens van 10 tot 15 jaar ergens diep in de bush onderworpen aan wekenlange geheime rituelen, waaronder de besnijdenis en andere tests om hun moed en uithoudingsvermogen op de proef te stellen.    ...
    De Zuid-Afrikaanse politiek heeft de besnijdenispraktijken altijd gedoogd. Initiatieceremonies en 'initiatiescholen' zijn nu eenmaal onderdeel van de tribale cultuur van veel Zuid-Afrikaanse volkeren. ...
    Ruim 50 procent van de zwarte Zuid-Afrikaanse mannen is besneden. In de helft van de gevallen op de traditionele manier. Zo ook prominenten als Nelson Mandela. Die noemde het ooit 'een spirituele voorbereiding op de beproevingen van het mannenbestaan'.    ...

Hallelujah ...

Een bericht dat de redactie aanvankelijk "vergeten" was (Volkskrant.nl, 23-07-2013, redactie; bron: IPS; foto: Reuters):

Wereldwijd 125 miljoen vrouwen besneden

Wereldwijd hebben 125 miljoen vrouwen een besnijdenis ondergaan, en nog eens 30 miljoen meisjes en vrouwen riskeren de procedure in het volgende decennium. Dat blijkt uit grootschalig onderzoek door Unicef.

Somalië is koploper met 98 procent van de vrouwen besneden, gevolgd door Guinea en Djibouti met 96 en 93 procent. ...
Toch blijkt dat heel wat moeders toch toestaan dat hun dochters besneden worden. Redenen die vaak gegeven worden zijn hygiëne, het behoud van de maagdelijkheid en vooral sociale aanvaarding.

Het bijbehorende plaatje:

'Heel wat moeders het toestaan' ... Percentage in Somalië: 98. (Het "vergeten" was veroorzaakt door het feit dat dit o zo pijnlijke bericht niet de printversie van de krant haalde - aldaar voert men op het ogenblik een heftige campagne om te laten zien dat de creolen er echte helemaal bij horen).

Weer eens zo'n zeldzaam moment van uitgesproken "waarheden over de Afrikaanse cultuur" (de Volkskrant, 13-09-2013, door Loes Reijmer):

Zuster Marcia

Ze wilde journalist worden, maar werd diplomate. En toen toch journalist. Nu presenteert Marcia Luyten het parlementaire tv-programma Buitenhof.

... 'Nu zou ik voor een master journalistiek kiezen, maar ik heb inderdaad in het diplomatenklasje gezeten. Hoe dat kwam? Het liep gewoon zo. Eigenlijk wilde ik parlementair journalist worden, maar er was nergens plek. Toen dacht ik: het diplomatenklasje is ook leuk, ik houd van internationale politiek, van schrijven. Ik had er nooit heel serieus over nagedacht en tot mijn grote verbazing werd ik aangenomen. Tegelijkertijd had de Universiteit van Maastricht me een promotieplek aangeboden, dus ik moest kiezen. Ik wilde niet terug naar Limburg verhuizen omdat ik net Jeroen (de Lange, man van Luyten en voormalig PvdA-Kamerlid, red.) had ontmoet in het klasje. Ik heb voor de liefde gekozen.
'De opleiding was enig, maar toen ik eenmaal op het ministerie van Buitenlandse Zaken werkte, besefte ik: jezus, ik ben natuurlijk helemaal geen ambtenaar. ...' ...

Oftewel: we hebben hier niet te maken met iemand uit een-of-ander dwarsliggend segment van de maatschappij. Die dus middels de baan van haar man in Afrika terecht kwam:

Het Westen en Afrika: schuld- of superioriteitsgevoel?
'In de jaren zestig en zeventig was het schuldgevoel dominant, vanaf de jaren tachtig het superioriteitsgevoel. Mijn generatie heeft geen last meer van het schuldgevoel: we zijn realistischer en pragmatisch. Toen ik tien jaar geleden naar Afrika ging, noemden sommigen die houding hard. Maar ik wil Afrika voor vol aanzien, de mensen voor vol aanzien.
'Ik ben blij dat ik nooit hulpverlener ben geweest in Afrika, maar observator. Ik had het moeilijk gevonden me te verhouden tot de eindeloze corruptie en het jatten. De systemen in Afrika zijn verrot en wreed voor de mensen. Ik heb zo veel mensen ontmoet voor wie ik diep buig, omdat ze de moed erin houden onder omstandigheden waarin wij al lang geknakt waren.'

Feminist in Nederland of in Afrika?
'Hier heb ik me nooit feminist gevoeld en in Afrika héél erg. In Nederland voel ik weerzin tegen het onaantrekkelijke tuinbroeken-feminisme van de jaren tachtig, hoewel ik vast aan alle criteria van een feminist voldoe. In Afrika merkte ik: de shit die er is, wordt altijd veroorzaakt door mannen. Het is generaliserend, maar het is wáár.
'In Rwanda had ik een kok, Charlotte. Haar eerste man was vermoord tijdens de genocide, haar tweede man was nogal gewelddadig en dronk haar salaris op. Toen we samen in de keuken stonden, zei ik tegen haar: 'Zouden Afrika's problemen niet een stuk minder zijn als alle mannen gewoon bij elkaar zouden wonen?' 'Dat lijkt me een geweldig idee, madame', lachte ze. Altijd was mijn voltallige personeel vrouw en ze waren het hier allemaal over eens.'

Even achter elkaar laten staan, maar er zijn toch tussentijdse correcties nodig: 'De systemen in Afrika zijn verrot en wreed voor de mensen.' Er zijn in Afrika geen mechanische systemen die een eigen wil hebben. De "systemen" waar het hier over gaat zijn "groepen mensen". Oftewel: een groot aantal mensen n Afrika is verrot en wreed.
Ten tweede: 'In Afrika merkte ik: de shit die er is, wordt altijd veroorzaakt door mannen.' Dat klopt in zekere zin: overal ter wereld worden de buitengewone daden, zoele in positieve als in negatieve zin, voor het overgrote deel verricht door mannen. Maar als ergens, bijvoorbeeld in Afrika, een deelgroep onder de mannen zou zijn die op de negatieve manier extra "uitblinken", dan zijn het toch de vrouwen die daarvoor gezorgd hebben, want het stond ze vrij om ervoor te zorgen dat ze geen kinderen kregen van de extra slechte mannen. Dus als alle mannen in Afrika slecht zijn, hebben de Afrikaanse vrouwen stelselmatig bijzonder slechte voortplantingskeuzes gemaakt, en zijn zij op zijn minst medeschuldig. En daar er ook aanwijzingen zijn dat de teeltkeus voor meer dan de helft in de handen van de vrouwen,ligt, zijn ze dan zelfs hoofdschuldig.

Hoewel dit natuurlijk ook een rol speelt (de Volkskrant, 18-11-2013, door Kees Broere):

Analyse | Vrouwenrechten Kenia

Straf voor verkrachting in Kenia: grasmaaien bij het politiebureau

In Kenia zijn vrouwen-groepen een offensief begonnen om verkrachting zwaarder te straffen. Aanleiding is de zaak van de 16-jarige Liz, die nu in een rolstoel zit.

Grasmaaien als straf voor verkrachting. Het komt in geen enkel Keniaans wetboek voor. Toch was dat de maatregel die de politie voldoende achtte als genoegdoening voor het slachtoffer, een meisje van zestien, dat aangifte had gedaan van verkrachting door zes mannen. Voor vrouwen in Kenia is de zaak hiermee echter niet afgedaan.
    'Liz', zoals de schuilnaam van de tiener uit de westelijke provincie Busia luidt, ging enkele maanden geleden op huis aan na de begrafenis van haar grootvader. Zes mannen grepen haar, sloegen en verkrachtten haar, en gooiden haar in een latrine, waar zij bewusteloos achterbleef. Ze brak haar rug en zit inmiddels in een rolstoel.
    Wat haar overkwam, is een variant op iets dat volgens studies van de Verenigde Naties bijna één op de drie vrouwen en meisjes in Kenia overkomt: grof seksueel geweld, al dan niet in de huiselijke omgeving. Een zwaar vergrijp, volgens de letter van de wet. Maar in de praktijk komt het te weinig tot serieuze straffen voor de daders.
    De Keniaanse politie, een van de minst vertrouwde instituten in het land, speelt hierbij een even cruciale als vaak negatieve rol. Veel te vaak gaan agenten ervan uit dat verkrachtingsslachtoffers de misdaad hebben 'uitgelokt'. En wreed maar waar: meer dan eens wordt een vrouw op het politiebureau zelf opnieuw het slachtoffer van seksuele intimidatie, of zelfs van verkrachting. Vrijwel niemand van de meerderheid der mannelijke gezagsdragers in het land maakt zich hierom doorgaans al te veel zorgen. ...

Dit betreft natuurlijk niet speciaal de politie, maar de gehele mannelijke bevolking - waar die mentaliteit heerst. Er volgen van de kant van de politiek-correcte correspondent natuurlijk nog opmerkingen over het bestrijden ervan, maar dat is natuurlijk alleen voor de bühne. Om te voorkomen dat mensen direct de logische conclusie trekken: deze Afrikaanse cultuur, en gezien alle voorgaande voorbeelden van het verschijnsel: deze creoolse cultuur, stinkt aan alle kanten. En wil je dus absoluut niet in een beschaafd land.

Een totaal archetypisch voorbeeld van een van de basisredenen waarom Afrika zo'n arm continent is (de Volkskrant, 12-12-2013, AP, ANP):

Doventolk stond maar wat te zwaaien

De man die dinsdag bij de herdenkingsceremonie van Nelson Mandela voor doven tolkte, beheerst de gebarentaal niet. De man verzon gebaren en is helemaal geen officiële tolk, zegt Wilma Newhoudt, een doof lid van het Zuid-Afrikaanse parlementvolgens Newhoudt.
'Deze zogenaamde doventolk op het podium is een schande. Wat is hij aan het tolken? Hij weet dat de doven hem niet kunnen uitjouwen. Hij moet zich schamen', schreef Newhoudt op Twitter. Ze drong er via Twitter meermaals op aan de man van het podium te halen omdat hij er een potje van maakte.
Nicole du Toit, een doventolk die de ceremonie via de televisie volgde, zei dat de man zich beschamend heeft gedragen. 'Het was vreselijk, een circus, echt zeer slecht. Alleen hij kan zijn gebaren volgen.' De directeur van de Zuid-Afrikaanse Dovenvereniging, de zelf dove Bruno Druchen, zei dat de man alleen maar met zijn armen aan het zwaaien was om er druk uit te zien. Van echte gebarentaal was geen sprake. ...

Om welke duistere reden die man daar stond, is niet duidelijk, maar wat in ieder geval wel duidelijk is dat dit bij dot soort baantjes niet gelet wordt op capaciteiten, maar, bijvoorbeeld, het meest geliefde familielid - of iets dergelijks.
En nog wat:

Bij de Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu hebben dieven ingebroken terwijl hij naar de Mandela-herdenking in Soweto was. Het tijdstip van het incident is volgens de Zuid-Afrikaanse media pijnlijk voor het land. In augustus werd in de woning in Kaapstad van de 82-jarige geestelijke en mensenrechtenactivist ook al ingebroken .

Tja ...

Een zeer oud probleem: (de Volkskrant, 21-12-2013, van de buitenlandredactie):

Tienduizenden vluchten naar VN-bases in Z-Soedan

Meer dan 35.000 mensen hebben hun toevlucht gezocht tot enkele VN-bases in Zuid-Soedan, om te ontkomen aan het geweld in hun land. ...
    In Juba was het donderdag grotendeels rustig. De vrees neemt echter toe dat het etnisch getinte geweld zal ontaarden in een burgeroorlog. ...
    Het geweld barstte het afgelopen weekeinde los, nadat president Salva Kiir zijn voormalige vicepresident Riek Machar ervan beschuldigde een coup te willen plegen. De regering verklaarde aanvankelijk dat haar strijdkrachten de toestand volledig onder controle hadden. Maar vanuit de hoofdstad verspreidde het geweld zich over het land. Op donderdag moest de regering toegeven dat Bor, de belangrijkste stad van de grootste en volkrijkste deelstaat Jonglei, in handen van de tegenstanders was gevallen. Op donderdag werd ook duidelijk dat interne twisten in de presidentiële garde, en niet de mislukte coup, de aanleiding waren voor de geweldsuitbarsting.
    Machar ontkende gisteren tegenover de tv-zender Al Jazeera dat hij uit was op een machtsgreep. 'Er was geen samenzwering, er was geen coup', aldus Machar. Hij zei te worden gebruikt als 'zondebok' om een machtsstrijd binnen de regeringspartij SPLM te maskeren.
    Kiir behoort tot de Dinka-stam, Machar tot de Nuer-minderheid. Machar werd afgelopen zomer door Kiir aan de kant geschoven. Die beslissing werd alom beschouwd als een poging van de president om zich te ontdoen van politieke rivalen.
    Afrikaanse bemiddelaars spraken gisteren met president Kiir, in een poging vredesoverleg op gang te brengen. De Ethiopische minister van Buitenlandse Zaken Tedros Adhanom, die de delegatie leidde, liet zich na afloop voorzichtig positief uit. 'Het was een productieve bijeenkomst en we gaan door met consultaties.' Een westerse diplomaat toonde zich minder optimistisch. 'De etnische dimensie van het conflict' bemoeilijkt volgens hem een oplossing.

De etnische strijd. Ook de oorzaak van de Afrikaanse slavernij, natuurlijk. Waarvan het verschijnsel van de slavenexport via westerlingen een klein uitlopertje was.

Weer een treffend staaltje beschaving (de Volkskrant, 19-09-2014):

Nigeria

'Politie heeft speciale agent voor martelen van verdachten'

Marteling is zo gewoon bij de politie van Nigeria dat veel politiebureaus een vaste agent hebben die gedetineerden verkracht, hun tanden uittrekt of hun elektrische schokken toedient. Dat zegt Amnesty International in een rapport over misstanden bij de Nigeriaanse politie.
Volgens de mensenrechtenorganisatie maakt de politie vaak gebruik van marteling om bekentenissen af te dwingen of geld los te krijgen van verdachten.
Daarmee doen de agenten overigens niets illegaals, omdat Nigeria tot nog toe geen wetten kent die martelen strafbaar stellen. ...

En, roepen ze dan in Nederland: "Wij zijn geen barbaren".

Er gaan wat van die barbaren dood. Oorzaak: ze hebben het geld voor bestrijding van ziekte verbrast (de Volkskrant, 22-10-2014, door Kees Broere):

Het is akelig stil in de Afrikaanse bestuurskamers

Prominente Afrikanen klagen over het gebrek aan hulp in de strijd tegen ebola. Maar het continent heeft zelf de gezondheidszorg verwaarloosd.

Tussentitel: Grote delen van het zorgbudget zijn verdwenen vanwege corruptie

Michael Sata is ziek. Dat kan gebeuren, zelfs als je president van Zambia bent. Begin deze week werd bekend dat hij zijn ambt tijdelijk heeft overgedragen aan de minister van Defensie. Zodat Sata naar het ziekenhuis kan. Niet in eigen land, maar in het buitenland. Want Sata vertrouwt de Zambiaanse gezondheidszorg niet.
    Het wantrouwen van de president is waarschijnlijk terecht. Zoals de meeste presidenten in Afrika is Michael Sata verantwoordelijk voor een systeem dat, in de woorden van een commentator, 'in een zwaar belabberde toestand' verkeert. En dat door eigen schuld. Het is een kwestie die ook speelt in de huidige ebola-crisis.    ...
    Maar ondertussen is het akelig stil in Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië, maar ook het hoofdkwartier voor de Afrikaanse Unie. De AU, momenteel geleid door een voormalige minister uit Zuid-Afrika, het meest ontwikkelde land op het continent, is in de strijd tegen ebola nog nauwelijks of niet in actie gekomen.
    Ja, er wordt gewerkt aan trainingen van Afrikaanse gezondheidswerkers, bedoeld om hen naar de zwaarst getroffen landen in West-Afrika uit te zenden. Maar wat vooral opvalt, meent de Oegandese commentator Charles Onyango-Obbo, is 'hoe weinig het continent heeft gedaan'. Zeker, het heeft maar weinig middelen ter beschikking. Maar ook daarvoor is Afrika op de eerste plaats zelf verantwoordelijk.
    Volgend jaar komt officieel een einde aan de vijftien jaar die waren gesteld voor de zogeheten Millenniumdoelen. Verbetering van de gezondheidszorg speelde daarbij een grote rol. Begin deze eeuw beloofden de lidstaten van de Afrikaanse Unie plechtig dat zij de uitgaven voor gezondheidszorg zouden verhogen tot 15 procent van hun nationale budgetten.
    Daarvan is heel weinig terechtgekomen. Slechts vier landen (Rwanda, Togo, Zambia en Botswana) hielden zich aan de afspraak, zo bleek vorig jaar uit een rapport van het consultancybureau KPMG. Voor vijf landen ligt het percentage slechts op 5 procent, terwijl 25 landen minder dan 10 procent uittrekken om hun eigen bevolking gezond te houden.
    En zelfs dat is slechts een gedeelte van het verhaal. Zoals KPMG schrijft: 'Wijdverbreide en roofzuchtige corruptie zorgen ervoor dat grote delen van het budget voor gezondheidszorg verdwenen zijn.' Dat geldt ook voor geld dat door internationale donoren is geschonken. Enkele tientallen jaren geleden deden de meeste, arme Afrikaanse landen het met hun gezondheidszorg beter dan arme Aziatische landen. Die verhouding is helemaal omgedraaid.
    Geen wonder dan dat in Guinee, Sierra Leone en Liberia, de door ebola zwaarstgetroffen landen, de gezondheidszorg momenteel op instorten staat...
    ... Afrikaanse overheden, schrijft Charles Onyango-Obbo ...
    ... geeft het voorbeeld van Liberia, waar onder anderen leden van de regering van president Ellen Johnson Sirleaf kort na het begin van de ebola-uitbraak met hun gezinnen naar het buitenland verdwenen, of soldaten die gebieden afgesloten moesten houden zich lieten omkopen. 'Dit bewijst dat in het grootste deel van Afrika ziekte niet altijd een medisch probleem is. Het is een bestuursprobleem.'

Het is een probleem van een barbaarse cultuur. Met een beetje inzet en organisatie gebeurt het omgekeerde. Kijk maar:

Tussenstuk:
Cuba stuurt waar West-Afrika behoefte aan heeft: artsen en verpleegkundigen

Er is een land dat vrijwel onmiddellijk reageerde op de vraag om hulp in de strijd tegen ebola in West-Afrika: Cuba. Het is ook het land dat precies datgene stuurt waaraan de meeste behoefte bestaat: artsen en verpleegkundigen. Het Latijns-Amerikaanse land zegt Afrika te willen helpen. ...
Opvallend in de Cubaanse hulp is dat de artsen en verpleegkundigen die naar West-Afrika gaan, zeggen dat zij in het geval van besmetting niet gerepatrieerd wensen te worden. Daarmee zou moeten worden voorkomen dat in hun eigen land de ziekte uitbreekt.

Maar er zijn ook vele rijke barbaren. Hier zijn er ongeveer 200 miljoen:

In de strijd tegen ebola in Afrika krijgen de Cubanen te maken met Amerikaanse militairen. De Verenigde Staten, die geen diplomatieke banden met Cuba wensen, hebben zelf immers ruim vijfhonderd soldaten voor Liberia beschikbaar. In de hoofdstad Monrovia bouwen de VS een behandelingscentrum. Het is nog onduidelijk of besmette Cubanen daar toegelaten zullen worden.

Een continent dat je ene goede ebola-epidemie toewenst. Op die manier hebben ze tenslotte ook de oorspronkelijke inwoners uitgeroeid. Meerdere genocides in één.
Oh ja, nog een laatste aspect: net als in Nederland, is het dus weer allemaal de schuld van de blanken:

Afgelopen maandag kwamen ministers van de Europese Unie, niet voor het eerst, bijeen om te spreken hoe zij hulp kunnen bieden aan de landen in Afrika die door ebola zijn getroffen. ...
Desondanks zeggen prominente Afrikanen, zoals de Ghanees Kofi Annan, de vroegere secretaris-generaal van de Verenigde Naties, 'bitter teleurgesteld' te zijn. De internationale gemeenschap, zo stelde Annan vorige week, had eerder moeten reageren.

De redactie heeft voor deze houding de term van V.S. Naipaul (zie helemaal boven): "négritude", vertaald: dit is "negerisme".

Denkt u dat astrologie, wichelroede-lopen, of jam-therapie belachelijke verschijnselen zijn? Dat is dan omdat dat blanke verschijnselen zijn. Hier is namelijk iets nog dwazer, maar dat is natuurlijk"cultuur" - want het heeft een kleurtje. Een kleur, in dit geval (de Volkskrant, 22-10-2014, van verslaggeefster Anouk Broersma):

Interview | Marjolein van Duijl, psychiater

Bezeten door een trauma

De westerse psychiatrie kan meestal niets met het geloof in geesten dat in veel culturen een grote rol speelt. Marjolein van Duijl ontdekte dat bezetenheid vaak samenhangt met trauma's.

Tussentitel: Het is belangrijk traditionele geneeswijzen serieus te nemen

Bezetenheid door geesten is in sommige culturen een manier om uiting te geven aan trauma's, ontdekte psychiater Marjolein van Duijl. De westerse psychiatrie zou daarmee meer rekening moeten houden.
In zo'n driekwart van alle culturen speelt geloof in geesten en bezetenheid een rol. De psychiatrie weet zich vaak geen raad met 'bezeten' patiënten. Om daar verandering in te brengen, vergeleek psychiater Marjolein van Duijl in Oeganda 120 patiënten met bezetenheidsverschijnselen met 70 mensen zonder klachten. Ze concludeerde dat bezetenheid vaak samenhangt met traumatische ervaringen, bijvoorbeeld door oorlog of slechte leefomstandigheden. Vandaag promoveert ze aan de Universiteit van Amsterdam op het onderwerp.

Bezeten zijn door een geest, hoe uit zich dat?
'Er zijn drie fasen. Het begint met lichamelijke klachten als hoofdpijn of misselijkheid waarvoor de arts geen oplossing heeft. Vervolgens krijgt de patiënt het gevoel dat geesten hem lastigvallen. Hij krijgt dromen, hoort stemmen, krijgt moeite met praten en bewegen. In de laatste fase gaat hij in trance, waarbij hij repeterende bewegingen maakt en met een andere stem gaat praten.'

En omdat het een kleur heeft, gaat ook de Volkskrant er serieus op in. Barbaren komen op alle continenten voor. In dit geval: ideologie-barbaren.

Meerdere aspecten van de Afrikaanse cultuur in één artikel (de Volkskrant, 28-10-2014, door Kees Broere):

Zuid-Afrika behoort tot gewelddadigste landen in de wereld: 17 duizend moorden in één jaar

Dood doelman vestigt aandacht op geweld

Met de dood van Senzo Meyiwa, de doelman en aanvoerder van het nationale voetbalelftal, heeft Zuid-Afrika 'een icoon en beginnende legende' verloren. Dat zei minister van Sport Mbalula Fikile maandag.
Meyiwa (27) werd zondagavond tijdens een inbraak in het huis van zijn vriendin doodgeschoten. Uit het eerste onderzoek is gebleken dat twee gewapende mannen zondagavond rond acht uur binnendrongen in het huis van Meyiwa's vriendin in Vosloorus, een township bij Johannesburg. Een derde overvaller stond buiten. De indringers zouden een mobiele telefoon hebben opgeëist. In de ruzie die daarbij ontstond, is Meyiwa door één kogelschot om het leven gekomen. ...
De moord op de doelman vestigt opnieuw de aandacht op Zuid-Afrika als een van de gewelddadigste landen ter wereld. Tussen april 2013 en maart dit jaar zijn meer dan 17 duizend mensen vermoord, bijna 5 procent meer dan in de twaalf maanden ervoor. In Zuid-Afrika wordt bovendien naar schatting elke halve minuut een vrouw verkracht. Ook is het land berucht om zijn 'carjackings', overvallen op autobestuurders. ...

Niet zodra hadden de blanken als bestuurders de hielen gelicht ...
En het tweede aspect naast de gewelddadigheid:

Voor een huurmoord zegt de politie vooralsnog geen bewijs te zien. Helemaal uitgesloten is dit niet. Senzo Meyiwa was op bezoek bij zijn vriendin, de zangeres en actrice Kelly Khumalo. Met haar heeft hij ook een kind, maar Meyiwa was getrouwd met een andere vrouw. Khumalo heeft ook een kind met de hiphop-zanger Molemo Maa rohanye

De waardeloze huwelijksmoraal - in populairdere termen: ze neuken er maar wat op los.

En dit spreekt eigenlijk vanzelf (de Volkskrant, 28-01-2015, door Navi Pillay, voormalig Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de VN):

In Zuid-Soedan zijn vrouwen vogelvrij

Nergens in Afrika is het seksueel geweld tegen vrouwen zo schrijnend als in Zuid-Soedan.

Als Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de VN bezocht ik Zuid-Soedan in mei 2012, minder dan een jaar nadat de inwoners in een referendum gekozen hadden voor een betere toekomst als onafhankelijk land. Ik zag er mensenrechtenkwesties die aangepakt moesten worden, maar ook veel optimisme.
    In april 2014 keerde ik terug naar Zuid-Soedan, vier maanden nadat de spanningen binnen de leidende partij van het land, de Sudan People's Liberation Movement (Soedanese Volksbevrijdingsbeweging, SPLM) geescaleerd waren tot een gewapend conflict in de hoofdstad Juba. Het geweld verspreidde zich snel onder de strijdkrachten, waarbij burgers doelwit werden op basis van hun etnische afkomst of vermeende politieke voorkeur. Gewapende misdadigers maakten het platteland onveilig door er vrouwen en kinderen te verkrachten en tot seksslaven te maken. De hoop die ik koesterde werd aan gruzelementen geslagen.
    Het meedogenloze seksuele geweld in Zuid-Soedan doet denken aan Rwanda. In 1998, toen ik rechter was bij het Rwanda-tribunaal (International Criminal Tribunal for Rwanda), hoorden mijn collega's en ik afgrijselijke verhalen over massaverkrachtingen en andere seksuele misdaden. De getuigenissen van slachtoffers, die vertelden dat de verkrachting hun fysieke en psychologische gezondheid en hun leven verwoest had, raakten me diep.
    Hoewel er in Zuid-Soedan geen genocide plaatsvindt, is het gehalte aan seksueel geweld niet minder schokkend. Zainab Bangura, VN-gezant voor seksueel geweld in gewapende conflicten, zei recent dat ze in haar dertigjarige carrière nog nooit een situatie gezien had die erger was dan die in Zuid-Soedan. Ze kan vergelijken met Liberia, Somalië, Sierra Leone, de Democratische Republiek Congo, de Centraal-Afrikaanse Republiek en Bosnië, waar vrouwenlichamen wapens werden in de frontlinies van het conflict.    ...

Tja ...

Afrika stroomt aan de noordkant over met bootjesmensen, en als reactie heeft minister Ploumen een totaal symbolisch bedrag van 50 miljoen uitgetrokken om "de toestand voor de Afrikanen te verbeteren". een echte Afrika-verdediger maakt er zich druk over (de Volkskrant, 04-06-2015, door Robbert van Lanschot, freelancejournalist):

Ploumen maakt zichzelf groot, maar miskent dynamiek in Afrika

Met haar 50 miljoen voor Afrika strooit minister Ploumen ons zand in de ogen. Ze miskent wat er in het nieuwe Afrika speelt.

Onlangs kondigde minister Ploumen aan dat zij met 50 miljoen euro de economische groei in Afrika wil stimuleren. Dit met het doel de stroom mensen die de Middellandse Zee oversteekt, in te dammen. Kan die injectie een op macroniveau meetbaar resultaat opleveren? Nee. De Afrikaanse economie beloopt tegen de 2.500 miljard euro. De Wereldbank voorspelt voor dit jaar ten minste 4 procent groei. Met andere woorden, in 2015 gaat het werelddeel dus met zo'n 100 miljard euro beter presteren. ...

Wat voor het overgrote deel in de zakken van een paar mensen verdwijnt. Maar daar gaat het hier niet zo om. Maar om dit:

De migranten-in-spe zijn overigens niet alleen op zoek naar een beter inkomen maar zeker ook naar een decente samenleving, met componenten als schoon drinkwater, goed onderwijs en politiebureaus waar het not done is om vrouwen te verkrachten.

Kortom: een minder barbaarse samenleving.

Nog wat lager op die ladder (de Volkskrant, 15-09-2015, van verslaggever Cor Speksnijder):

Interview | Ralph Buij

Gierenpopulaties in Afrika worden ernstig bedreigd

Het gaat schokkend slecht met de gieren in Afrika. Ze worden verkocht als medicijn, als bushmeat gegeten of vergiftigd.

Waar ze allemaal niet goed voor zijn: je houdt er niet alleen boze geesten mee buiten de deur, maar ook kwalen als epilepsie en cholera. Bovendien helpen ze de toekomst te voorspellen en verhogen ze de kans op succes in loterijen. Daarom zijn koppen, poten en veren van roofvogels zo gewild in die delen van Afrika waar de traditionele geneeskunde en bijgeloof nog serieus worden genomen. ...

Tovenarij. Barbarij.

Nog meer nodig ...? (de Volkskrant, 28-09-2015, van verslaggever Maarten Keulemans):

Afrikaanse vrouwen en meisjes niet geholpen met publieke afweerrituelen

Aanpak besnijdenis werkt niet

Hulpinstanties als Unicef verspillen jaarlijks miljoenen aan programma's tegen vrouwenbesnijdenis die waarschijnlijk niet werken. De redenen om vrouwen te besnijden zijn namelijk ingewikkelder dan veel hulpverleners aannemen. Het gevolg is dat allerlei goed bedoelde initiatieven maar een heel beperkt gedeelte van de bevolking bereiken.
Dat blijkt uit Zwitsers onderzoek in Soedan, gepubliceerd in Science. De Zwitsers keren zich vooral tegen campagnes en bijeenkomsten waar families vrouwenbesnijdenis in het openbaar afzweren. 'Het risico is dat zo'n bijeenkomst alleen families bijeenbrengt die toch al weinig waarde toekennen aan besnijden', aldus hoofdonderzoeker Charles Efferson van de Universiteit van Zürich. 'Terwijl families die er juist veel waarde aan toekennen, niet overtuigd raken. Dat betekent dat het afzweren van besnijdenis niet weglekt naar andere families.' ...

Enzovoort.

Nog een Afrikaans sieraad (de Volkskrant, 08-10-2015, door Kees Broere):

Frauduleuze 'financiële afwatering' typisch Keniaanse specialiteit

Het gaat regenen. ...
    Of wel? Op veel plekken in de wereld, zoals hier in Kenia, wordt nu veel over El Niño gesproken. ...
    ... De Keniaanse meteorologische dienst vertelt dat we ons moeten voorbereiden op serieuze overstromingen, vooral op het kwetsbare platteland. ...
    Een gewaarschuwd mens houdt de voeten droog. En gaat, in Kenia althans, meteen ook op zoek naar manieren om uit het dreigende malheur een financieel slaatje te slaan. Miljarden shillingen zou de overheid al apart hebben gezet voor een ditmaal rigoureuze aanpak van mogelijke wateroverlast. Heel veel mensen hopen daar baat bij te hebben, want van frauduleuze 'financiële afwatering' heeft vrijwel iedereen verstand.
    Op grote en op kleine schaal. Onlangs piepte mijn mobiel een sms naar binnen. Het was nog vroeg in de ochtend. Iemand met een slaperige, mogelijk katerige kop had zich blijkbaar in het telefoonnummer vergist en via Mpesa 4.500 shilling, zo'n 40 euro, naar mij overgemaakt.
     Mpesa is het fantastische systeem dat het mogelijk maakt mobiel te bankieren. Mijn elektriciteitsrekening, internet, een paar nieuwe schoenen of een biertje: ik kan het allemaal via mijn zaktelefoon betalen. Geld naar een particulier overmaken kan ook. Maar dan is het dus zaak het nummer zorgvuldig in te toetsen.
    Ik stond al op het punt het geld naar de zich vergissende slaapkop terug over te maken, toen hij belde. Ik kon het me voorstellen: 40 euro is een hoop geld voor een matineuze vergissing. Maar toen hij vroeg of ik nog méér geld op mijn mobiele Mpesa-rekening had staan en me meldde dat het Mpesa-kantoor zelf mij zou bellen, sloeg het wantrouwen toe.
    En terecht, helaas. Toen ik nog eens goed naar de Mpesa-sms keek, zag ik dat die er bijna helemaal als een officiële Mpesa-sms uitzag. Bijna, maar dan toch als een net echte Mona Lisa; eentje zonder glimlach.
    Ikzelf was weer eens de slaapkop gebleken. En op het nippertje ontkomen aan een alledaagse poging tot kleine fraude.
    Bij grote fraude gaat het hier niet om tientallen, maar om tientallen miljoenen euro's. ...

Het vrolijke Afrikaanse oplichten ...

Nog eentje (de Volkskrant, 16-01-2016, door Marjon Bolwijn, Jeroen Visser):

Het Eritrees stilzwijgen

Wat is er mis met de Eritrese gemeenschap in Nederland? Er zijn berichten over gevluchte vrouwen die gedwongen worden tot seks, over intimidatie door het regime. Wie een antwoord zoekt, moet naar de Eritrese kerk in Rotterdam.

Op de tweede verdieping van de pastorie van de Eritrees-orthodoxe kerk in Rotterdam ...
Het COA kreeg signalen van particulieren, medewerkers in asielzoekerscentra en VluchtelingenWerk Nederland dat 'een groot aantal' vrouwen tussen de 17 en 22 jaar zwanger is geraakt na een bezoek aan de kerk.
In een intern memo, in handen van de Volkskrant, schrijft het COA dat 'er aanleiding is te denken dat de zwangerschappen voortkomen uit gebeurtenissen in of rondom de kerk'. Ook 'zijn vragen te stellen of de vrouwen uit vrije wil ingestemd hebben met het seksuele contact'. Het COA heeft minderjarige asielzoekers verboden nog diensten van de kerk te bezoeken. ...

En het COA is qua politieke-correctheid nog Roomser dan de paus. Het misbruik moet bijzonder uitgebreid en ernstig zijn.
Overigens is de vraag in de onderkop stompzinnig, want er is niets mis met dit gedrag. In Afrikaanse context. Wat er mis mee is, is dat het in de Nederlandse context wordt geplaatst. Het is dus ook simpel op te lossen: breng het gedrag terug naar de Afrikaanse context. Remigratie. Barbaren horen niet in Europa.

Goh, al weer een tijd niets genoteerd. Maar is het al iets vooruitgegaan met de rimboecultuur? Retorische vraag, natuurlijk (de Volkskrant, 26-05-2018, door Ellen de Visser)

Dorpshoofd

Medische experts over de patiënt die hun kijk op het vak veranderde. Deze week: huisarts Sjoerd Zwart (62).

‘Het was rond lunchtijd toen de portier van het ziekenhuis zich op de fiets bij mij meldde. Ik was nog maar net begonnen met mijn werk in Ghana, in een ziekenhuis op het platteland. De nacht ervoor had ik gewerkt en ik wilde graag wat rusten, maar voor spoedgevallen was ik bereikbaar. De portier bracht een briefje met een boodschap van de verpleegkundige: er was een vrouw van een jaar of 30 binnengebracht met buikpijn. De verschijnselen die ze had genoteerd waren niet zorgelijk, dus ik schreef terug dat ik over een uur wel zou langskomen.
‘Tien minuten later kwam de portier terug met een nieuw briefje. Ik moest echt met spoed komen want het ging om een familielid van het dorpshoofd, lid van de Ashanti, de grootste en machtigste stam van Ghana. Please doctor, zei hij erbij. Ik raakte wat geërgerd, waarom moest die vrouw zo nodig voorrang krijgen? Ik gaf een briefje mee terug, met dezelfde strekking als daarvoor. Maar het zat me niet lekker en na een half uur ben ik toch naar het ziekenhuis gegaan. Ik had het goed ingeschat. De vrouw had buikgriep, ik gaf haar een medicijn mee en ze kon weer naar huis.
‘Twee dagen later stond er opeens een delegatie van het dorpshoofd bij mijn woonhuis. De chief was beledigd, kreeg ik te horen, omdat ik niet had geluisterd naar een dringend verzoek. Ik verdedigde mezelf, legde uit dat er geen noodzaak was geweest om snel te handelen. ...

Waarna de dokter het verschil gaat uitleggen tussen achterlijke en arrogante rimboebarbaren, en christelijke overbeschaafdheid:

... legde uit dat er geen noodzaak was geweest om snel te handelen. Toch heb ik mijn excuses aangeboden. Ik realiseerde me opeens heel goed dat ik rekening moest houden met de regels van de samenleving waar ik te gast was. De maatschappij is daar nu eenmaal een stuk hiërarchischer, wie status heeft krijgt een voorkeursbehandeling. Wat voelde ik me nederig. Ik speelde de hautaine westerse dokter, de blanke die wel even bepaalt hoe het hoort.

Die dokter had gewoon moeten zeggen dat hij van een nog hogere en nog machtigere stam was, en als dat nog niet voldoende was, hij wel terug zou komen met een paar soortgenoten met vuurstokken.
Zoals dat vroeger ging ...
Tussen twee haakjes: die arrogante Ashanti is het gajes dat soortgenoten verkocht aan de blanken, via de handelspost Elmina.

Weer wat tovenarij (de Volkskrant, 04-08-2018, door Mark Schenkel):

Zwarte magie jaagt Congolese kinderen de oorlog in

Een militie in Congo werft kinderen met beloften van schoolgeld, een bromfiest of land. Met magische rituelen worden de kindsoldten in de strijd gestort.

Met haar rok ving de 16-jarige Esther de mitrailleurkogels van de soldaten op en slingerde ze die ook weer terug. Ze laat zien hoe. Ze wappert met haar geel-groen-blauw-roze stippeltjesrok. ‘Wij meisjes liepen zo voor de gewapende jongens van onze groep uit. Om ze te beschermen. Als wij de kogels van de regeringssoldaten opvingen en terug wierpen, veranderden de kogels in bommen. Onze armen veranderden we door spreuken in machetes.’
    Olivier is ook 16 en hij zat bij dezelfde militie als Esther. Hij zegt over zijn initiatie: ‘Ik dronk alcohol met gestampte schedels.’ Dat bezorgde hem speciale gaven.
    Alain van 17 nam geen gestampte schedels, en ook geen mensenbloed – zoals andere jonge strijders, de ‘elementen’, wel deden. Hij hoefde ook niet rond te lopen met het afgehakte hoofd van zijn moeder. Alain kocht na zijn ‘doop’, op een plek diep in de bush, wel ‘krachten’.
    Hij schuift zijn rechterduim en -wijsvinger over zijn linkerpink en zegt: ‘Voor 500 Congolese franc nam ik een ring waarmee ik me van de ene plek in het woud kon verplaatsen naar de andere. Voor 600 franc kocht ik een armband die me onzichtbaar maakte en regeringssoldaten hypnotiseerde. En vlak voor gevechten at ik rode mieren. Als er geschoten wordt gaan de mieren bewegen in je buik, zo geven ze je extra kracht. Met mijn geweer van hout heb ik veertig of vijftig soldaten doodgeschoten.’    ...

Enzovoort.
En het is inmiddels 2018, hè ...

Weer wat jaren later ... En hoeveel verbetering kunnen we noteren? (de Volkskrant, 30-10-2021, door Greta Riemersma):

De oorlog in Congo is een economische oorlog, ziet arts Denis Mukwege ...

De Congolese gynaecoloog Denis Mukwege (66) weet nog wanneer hij besloot minder arts en meer activist te worden. Op een dag in 2011 kwam naar zijn Panzi Ziekenhuis in Bukavu, in het oosten van de Democratische Republiek Congo, een vrouw die elf jaar eerder in het ziekenhuis had gelegen. Destijds had een verkrachting haar onderlijf vernield en een kind in haar buik achtergelaten. Fysiek viel ze te herstellen, maar mentaal was het lastiger: ze wilde niets van haar kind weten. Na de geboorte noemde ze haar dochter Wakubenga, 'zij die wordt geminacht'.
De psychologen van het Panzi Ziekenhuis overtuigden de vrouw ervan dat ook de baby slachtoffer was. En nu stond de vrouw opnieuw voor hem, vergezeld van de intussen 11-jarige Wakubenga. Het meisje dat was geboren uit een verkrachting was zelf verkracht en zwanger geworden. Mukwege was woest. Hij besefte dat hij zich luider moest uitspreken over de verschrikkingen in Congo, waar seksueel geweld al 25 jaar wordt ingezet als oorlogswapen. ...

Samenvatting:

Tussentitel: Massaverkrachting wordt gebruikt om het maatschappelijk weefsel kapot te maken

Heel weinig, dus.

Een foto van een verkiezingsbijeenkomst in Kenia (de Volkskrant, 20-08-2022):

"Afrika is helemaal niet overbevolkt".
"In Afrika zijn man en vrouw volkomen gelijkwaardig".

Naar Cultuur, gelijkheid

, of site home

·.

24 okt.2005; rev.5 mrt.2009