Bronnen bij Psychologische krachten: reflexensysteem, impulsen
De drie onderdelen van de hersenen: rationele hersenen, emotionele hersenen
en reflexensysteem werken deel geschieden en deels samen. Gescheiden
voornamelijk in dat ze hun eigen interne processen hebben, en samen dat ze
de uitkomsten van elkaar processen kunnen mededelen en aan elkaar kunnen
afwegen. Met een complicerende factor dat het niveaus waarop erover
gecommuniceerd wordt: het praten, plaatsvindt in de rationele hersenen, waar
als het ware een soort waarnemer zit van deze processen: het bewustzijn. Die
waarnemer heeft dus een "vooringenomen" positie, omdat hij wel direct op de
hoogte is van de inbreng van de rationele hersenen, maar slechts uit de
tweede hand van die van de emotionele, en uit de derde hand, in veel
opzichten, van die van de reflexmatige. Daar waar de uitkomst van het geheel
van de hersenen dus is dat er gehandeld wordt volgens de uitkomsten van het
reflexensysteem, doet zich dat aan de rationele hersenen en het bewustzijn
zich dus vaak voor als "iets onverklaarbaars". In één woord: "impulsen".
Het eerste geval toont in haar volle omvang de raadselachtigheid ervan,
als er geen verdere details beschikbaar zijn
( de Volkskrant, 04-03-2013, van verslaggever Rik Nijland):
Oftewel: één groot raadsel.
Het tweede geval toont wat meer details van het proces. Eerst de
achtergrondfeiten - de citaten staan in een wat andere volgorde
(de Volkskrant, 08-02-2013, van verslaggeefster Ana van Es):
Ook hier dus de verbazing. Mede veroorzaakt door
dit:
Maar door het bericht is er iets in zijn hoofd "gaan spoken", en door een triggeR:
Dat laatste is het geval bij vrijwel alle daders en het is inmiddels bekend dat
dit niets zegt over de daadwerkelijke hoeveelheid herinnering.
In ieder geval is wat er daarna gebeurd opmerkelijk gezien een eventueel
gebrek aan geheugen (Volkskrant.nl, 11-02-2013, ANP
):
Dit is in alle opzichten "in kolen
bloede". De dader had nauwelijks een beter mogelijke coördinatie over zijn
handelen kunnen hebben.
De psychologische beschrijving van dit geval is voor de hand
liggend: er is een geleidelijk opbouwen van druk door de dreiging van een ramp
(de dreiging van uitzetting) waartegen en geestelijke barrière wordt opgebouwd,
een ramp die tot een daadwerkelijke realisatie komt maar die de barrière nog in
stand houdt, en dan, in een "geestelijk onbewaakt" moment wordt die barrière
doorgeprikt (de "schaap"-opmerking), waarna de opgebouwde spanning er in één
keer uit komt.
Uit de psychologische beschrijving is ook de neurologische af
te leiden (indien de gebruikte terminologie niet of gedeeltelijk bekend is,
raadpleeg dan eerst Neurologie, overzicht
, en vervolg naar behoefte). De waarnemingen komen eerst aan in de rationele
hersenen (de berichten komen binnen via lezen en het bewustzijn), die triggeren
via herinneringen aan eerdere gebeurtenissen het angstcomplex, de amygdala. De
amygdala vraagt van het reflexensysteem om het versturen van de juiste hormonen
om het signaal aan de rest van de hersenen en het lichaam door te geven (de
persoon ervaart stress). De rationele hersenen bemerken de grote angstgevoelens
en proberen die dempen, daarbij in dit geval duidelijk geholpen door medemensen
zodat de spanning zich hoog kan opbouwen. Als de angst bewaarheid wordt, en de
juiste trigger is afgegeven, neemt het reflexensysteem het over, en voert haar
strategieën uit: "vechten of vluchten". In dit geval was die uitkomst "vechten".
En aangezien het reflexensysteem niet meer gestoord werd door emotionele en
rationele hersenen, kon het de reflexmatige handelingen met haar eigen
nauwkeurige coördinatie uitvoeren - net als een sporter als "in een trance"
topprestaties aflevert.
Hier is overduidelijk sprake van wat je wel een klassiek
geval kan noemen, dat van langzame opbouw naar catharsis werkt. In deze
categorie vallen zeer veel van de impulsieve en onbegrijpelijke extreme
psychologische voorvallen.
Het derde geval laat meer details van met name het
proces van opbouw. En beschrijft een wat algemenere vorm van het
aanloopperiodes - te maken krijgen met een mogelijke uitzetting is tenslotte
een uitzonderlijk geval. Het volgende opbouwproces is daarvan het tegendeel
(de Volkskrant, 08-02-2013, van verslaggever Peter de Graaf):
Met de in de inleiding gegeven
voorinformatie spreekt de inhoud van deze bron bijna voor zich: de
betrokkene had in zijn rationele hersenen een goed doel voor ogen: een
school. het streven naar dat goede werd gevoed door sterke emoties:
oorlogservaringen. En met deze achtergrond met de betrokken geconfronteerd
met een mogelijkheid om dat goede doel te steunen. En die mogelijkheid werd
automatisch voorgelegd aan zijn hele hersensysteem.
De rationele hersenen kwamen kennelijk tot het besluit dat er
geen rationele manier was om van de mogelijkheid gebruik te maken - iets dat
vermoedelijk klopte, want het goede doel van de betrokkene is het goede doel
van een individu, en in dit geval was het onwaarschijnlijk dat anderen het
goede doel met dezelfde sterkte zouden ondersteunen.
De emotionele hersenen kwamen kennelijk ook niet met een
uitkomst - mogelijkerwijs omdat er conflicterende emoties in het spel zijn:
die van het goede doel, en die van het bezwaar van toebrengen van schade aan
een medemens.
Het reflexensysteem heeft die laatste overwegingen niet. In
het reflexensysteem is het zelfbehoud de primaire factor.
Het reflexensysteem had een antwoord, en de andere twee niet.
De uitkomst van het reflexensysteem werd de aangenomen uitkomst. Vervolgens
kwam die boodschap weer in de emotionele hersenen, die de gewenste handeling
voorzag van de juiste emotionele middelen: iets dat een externe waarnemer
"afpersing" noemt. En aan het einde van het geheel, als het hele proces door
externe waarnemers wordt geëvalueerd, komt de betrokken tot de conclusie dat
'er iets geknapt is bij mij'. Oftewel: er heeft zich een fenomeen voorgedaan
gestuwd vanuit het reflexensysteem, waar de rationele hersenen geen vat op
hadden. Iets dat ook de externe waarnemers wel constateren, maar kennelijk
niet begrijpen:
En dat doet het ook niet. Als je de persoon definieert als alles in zijn
rationele en emotionele hersenen. Maar er is dus dat derde onderdeel, dat
wel degelijk er ook deel van uitmaakt. Ook dat derde deel behoort tot "het
karakter".
Nu is dit een wat extreem uitziend geval, maar niet eens zo
extreem:
Mensen met PTSS gedragen zich, met als algemene karakterisering van
"impulsief gedrag", nog veel vreemder - vandaar het oordeel van de
psycholoog.
Dat nader onderzoek is dus ondoenlijk, omdat dit natuurlijk een continuüm
van verschijnselen betreft, waarvan het zeer moeilijk is de grens te leggen
tussen normaal en afwijkend gedrag. Veelal zal die uitsluitend getrokken
kunnen worden aan de hand van de gevolgen, waarbij eerst fysieke en dan
emotionele schade aan derden belangrijke afwegingsfactoren zijn. In het
bovenstaande geval is er geen sprake van fysieke schade, maar de emotionele
schade is duidelijk genoeg om tot een gerechtelijke vervolging en
vermoedelijk ook veroordeling te komen.
Ook in dit geval werd een belangrijk kenmerk van het proces
zichtbaaR:
Dat wil zeggen: een sterke dissociatie met de werkelijkheid. Bij de
invulling van het proces hebben de rationele hersenen kennelijk weinig
invloed, want er treden gewoonlijk sterke contradicties en feitelijke
onmogelijkheden bij op.
Die laatste opmerking wordt ingegeven door het doortrekken
van het redelijk extreme en bijzondere geval boven, naar minder extreme en
meer voorkomende gevallen. Wat mensen in het algemeen onder "goede doelen"
verstaan, en met name in die gevallen die betrokken zijn bij dit type
storingen, blijkt vrijwel altijd sprake te zijn van "ideologie", war in dit
geval wil zeggen: "het goede doel is dusdanig absoluut (gemaakt), dat
(vrijwel) alle andere zaken moeten wijken". Waarvan het voorgaande geval dus
eigenlijk ook een voorbeeld is.
Het volgende voorbeeld geeft iets
aan van de geleidelijkheid die ook in het proces zit: (Volkskrant Magazine, 23-02-2013, door Rein Jansen):
Kijk er eens, daar staat het allemaal al: er is
een probleem op de achtergrond, en dat probleem is in eerste instantie een
probleem van de rationele hersenen: er wordt voortdurende nagedacht over te
nemen beslissingen en over al genomen beslissingen.
Dat probleem begint (relatief) klein en wordt allengs groter
- omdat het niet als probleem in het bewustzijn komt en dus niet wordt
aangepakt. Op een gegeven moment wordt het te groot, en er wordt ingegrepen.
Vermoedelijk komt het eerste besluit daartoe van het emotionele systeem.
Maar dat hoeft niet. Want in ieder geval komt het eerst symptoom duidelijk
van het reflexensysteem: de betrokkene kon zijn hand niet meer bewegen.
Zonder voorafgaande waarschuwing.
Beide van die tekenen wijzen op het reflexensysteem: als het
emotionele systeem de "dader" was, waren er, bijna per definitie, emoties
bij betrokken en dat was duidelijk niet het geval want er was geen
waarschuwing. En als tweede: het zo plotseling stoppen van een enkel deel
van het bewegingsapparaat wijst op een punt van lokale controle - en die
ligt bij de hersenstam als het niet het bewustzijn is. Of nog lager, want
het gaat hier bijvoorbeeld dus over één enkele hand. Niet allebei, maar
alleen de linker. En in de hersenstam worden al op talloze plekken de
verbindingen naar linker- en rechter lichaamshelft gekruist om de
coördinatie van het lichaam als geheel te verzorgen.
Hetgeen allemaal wordt versterkt door de volgende
aanwijzingen: verstoringen in het waarnemingsapparaat (signalen komen binnen
en worden voorverwerkt in de hersenstam), opgejaagd hartritme (wordt geregeld
in de hersenstam en de opjaaghormonen komen uit de hersenstam), versterkte
ademhaling (idem - alles wijst op een toevoer van adrenaline), en tenslotte:
ook na de waarneming van de verschijnselen nog steeds geen idee waar ze
vandaan komen.
Vervolgens gaat de rest over het aanloopproceS: de
geleidelijk opbouw van de spanning. Niet in de juist volgorde, maar die
corrigeren we even:
Dit slaat op het geval van de dertiger, maar dat is natuurlijk slechts een
specifiek geval van een meer algemeen proces - door allerlei redenen kunnen
zich spanningen opbouwen. Overigens lijkt bij dit geval nog twee
vermoedelijk doorslaggevende maar niet benoemde factoren te pas te komen:
perfectionisme en/of veeleisendheid. Personen met andere karakters zien bij
verschillende mogelijkheden geen problemen maar kansen, of zelfs
stimulerende uitdagingen.
Dit soort karakterologische eigenschappen liggen waarschijnlijk aan balansen
in de emotionele hersenen en het reflexensysteem.
En vervolgens komt nog een aspect aan de orde:
Op deze website al beschreven onder de terminologie "valkuil"
.Of meer technisch: een proces van zelfversterking
. Valluik is minder goed, want nog plotselinger dan valkuil. Glijbaan is
waarschijnlijk juister. Die kan variëren in hellingshoek.
De ervaring van een valkuilproces, en een proces van
zelfversterking, wijst dus op het sluiten van een kringproces. Dat kan op
twee manieren: dit is een heel nieuwe kringproces, of, en dat is
waarschijnlijker, er was al een kringproces (dat van de aanloop), maar dat
heeft er een nieuwe tak bij gekregen - die lopende door het bewustzijn. Met
nieuwe mogelijkheden van koppeling. Is het meekoppeling, wordt het in een
kringetje draaien erger - wat kan uitlopen in ernstige psychologische
kwalen. Die worden dan behandeld met medicijnen, allemaal van de
neurologisch soort. Aangrijpende dus op het reflexensysteem.
Maar het bewustzijn kan ook gaan tegenkoppelen. Dan is er
sprake van therapie - zelf-therapie, of extern, maar allebei van de soort
"cognitieve therapie"
.
Bij de behandeling van de rol van de neurotransmitters in het
overzicht van de hersenstam, zijn de betreffende circuits beschreven
- wat daar als neurologische processen wordt beschreven, is boven
weerspiegeld in psychologische ervaringen.
In dit geval begonnen de verschijnselen met een lichamelijke vorm van
blokkade. Ook de geestelijke vorm is mogelijk (de Volkskrant, 23-02-2013, door Hans Bouman):
Dit refereert, kennelijk zonder dat men het
weet, aan de twee aspecten van de taalvorming in de hersenen: de woord- en
zinsvorming die gedaan wordt in het ene deel van de hersenen, het gebied van
Broca, en de betekenis of inhoudsvorming, gedaan in een ander, het gebied
van Wernicke
. Bij writer's block is duidelijk sprake van blokkade aan het laatste, en
niet het eerste.
Even nog een uitleg van hoe het normaliter werkt:
Maar op een hoger plan dus hetzelfde fenomeen als het voorgaande: ineens is
een "normale" functionaliteit verdwenen. En komt niet meer terug. Dus dan
ook hier de aanloop:
Logisch. Psychologen en zelfs neurologen wordt nooit geleerd om procesmatig
te denken, in ene meer mechanische zin: hoe werken systemen? En vooral: hoe
werken zelfregulerende systemen. Zoals afgekort hieR:
Die laatste zin is onzin. Het is nog basaler. Fantasie komt uit een
specifiek deel van de hersenen, vermoedelijk de hippocampus en omstreken.
Daar worden in de nacht scenario's afgespeeld, om het individu beter voor te
bereiden op de gebeurtenissen van de volgende dag
. De schrijver heeft tijdens zijn bewustzijn op een of ander manier toegang
tot dit systeem. In ieder geval het soort schrijver als Dorrestein, dat
gezien het eerdere citaat, intuïtief doorschrijft over beelden die haar voor
het geestesoog komen. De vraag iS: waar komt de blokkade van wat er
wel was vandaan?
Ook allemaal onzin, natuurlijk. De weg is een cognitieve:
De verkenning.
En het min-of-meer toevallige voorkomen van een zelfmoord in haar laatste
boek, toen de geest voldoende "rijp" (lees: murw-gebeukt) was, was de
trigger. Het kanaal ging dicht.
In de voorgaande voorbeelden zat al een afgenomen ernst in de
bij de buitenwacht waargenomen verschijnsel - van moord naar twee
niemand-lastig-vallend privéproblemen. Natuurlijk beslaat de werkelijke
totale reeks van gevallen een continu spectrum - een glijdende schaal
. Tussen die privéproblemen en de afpersende vakbondsman is zit het geval
van de ideologen. Of beter gezegd: ideologen in het algemeen. Want ook de
vakbondsman handelde uit ideologische motieven - hijzelf werd er niet rijk
van en het geld ging naar en schooltje in de derde wereld. Zijn persoonlijke
betrokkenheid strekte zich maximaal uit tot een gevoel van toegenomen
eigenwaarde - een zichzelf-goed-voelen.
Nu kan dat laatste ook een zeer sterke motivatie zijn, en het
is zeker dat het meer voorkomt, vooral bij mensen met diverse vormen van
ideologieën. Met de term "ideologie" als uitgangspunt, zijn op deze website
al een groot aantal observaties gedaan van mensen die soortgelijke
denkprocessen hebben doorgemaakt als genoemde betrokkene. Zonder tot het
niveau van bedreiging te komen, maar wel alle andere processen doorlopend.
De schade die de archetypische ideoloog ondervindt van zijn
op hol slaande cortex-emoties-reflexensysteem lijkt op die van de schrijver
met zijn writer's block. Maar wat geblokkeerd wordt bij de archetypische
ideoloog is niet zijn fantasie, maar zijn rationele denksysteem. Voor het
geval van de afpersen vakbondsman blijkt dat uit het eisen van geld in
niet-bestaande coupures. Absurd. Volgens het rationele denksysteem. Maar
niet volgens de emotionele en reflexsystemen: geld is geld, en hoe meer hoe
beter. Dus meteen maar coupures van duizend euro (in het fantasiesysteem zat
vermoedelijk nog iets over guldens - het fantasiesysteem kenmerkt zich door
het werken met beelden in plaats van werkelijkheden).
De blokkade van de archetypische ideoloog blijken uit
soortgelijke zaken. Die ideoloog verlangt verantwoording van degenen die het
niet met zijn ideologie eens zijn, en dat tegen hem zeggen in woord of
schrift, gepaard gaande met niet bestaande vormen van logica, zoals "Een koe
is veel en geeft melk - een kip is vee - dus een kip geeft ook melk". Of:
"De allochtone immigrant is gelijk aan de autochtone Nederlander - de
allochtone immigrant heeft een maatschappelijke achterstand - dus de
autochtone Nederlander discrimineert" (bijvoorbeeld als het over de
arbeidsmarkt gaat). Dit soort redenaties zijn vrijwel allemaal te herleiden
tot contradicties, en contradicties worden door het rationele denken als
schadelijk ervaren. Contradicties zijn vormen van cognitieve ziekten
.
Dit soort denkfouten zijn op deze websites op diverse niveaus
gedocumenteerd. Het minst sterke niveau zijnde dat van het cultuurverraad
wat betreft het multiculturalisme
, en dat van de leugens gedebiteerd in de discussie rond Europa
. De meer extreme gevallen die dicht bij of volledig in het reflexmatige
vallen, staan onder Ideologie, denkafwijkingen
. De meestal nog ergere religieuze en cultuur-etnische gevallen zijn
vertegenwoordigd door Allochtonen, woordvoerders
.
De neurologische achtergronden van de processen zijn
beschreven hier .
Een verdere bevestiging
(de Volkskrant, 29-03-2013, door Ana van Es en Elsbeth Stoker):
Uit de hersenstam. Een seksuele impuls. Een
voortplantingsimpuls.
De rechter weet ook als beroeps-mensenbeoordelaar te weinig van psychologie.
Zie voorheen: degene die het overkomt weet niet waar het vandaan komt
omdat het buiten zijn bewuste bereik ligt - elders in de hersenen.
Klopt.
Een herhaling van zetten volgende uit het totale onbegrip bij de rechter.
Precies als bij de vakbondsman.
Allemaal volkomen verklaarbaar.
Nog eens een herhaling van het basale proces.
Naar Psychologische krachten
, of site home
.
|