Bronnen bij Neurologie, emotie-organen: basale ganglia
In Neurologie, emotie-organen, overzicht
is verondersteld dat de functie van de basale ganglia zit in het afspelen
van eenheden van gedragingen en bijbehorende waarnemingen en waarderingen
("emoties"), tezamen benoemd als "scenario's". Die relatie tussen gedrag in
de vorm van scenario's en de basale ganglia is ook terug te vinden in de
meer psychologische kant van dit soort onderzoek. Dit natuurlijk weer als
eerste in het geval van de extremere vormen van gedrag (de Volkskrant, 07-04-2012, door Tonie Mudde):
De gedragsmatige dwangstoornis is
bij gebruik van het scenario-model te formuleren als het voortdurende
herhalen van hetzelfde scenario. Dat lijkt hetzelfde te zeggen, maar is het
niet. Wat er voortdurend herhaald wordt, is dus niet een op zich weer
redelijk gecompliceerd stel bewegingen, maar gewoon een enkel ding: de
referentie naar dat scenario waarin al die bewegingen zit opgeslagen. Het is
het herhaald indrukken van dezelfde knop, waarna bij ieder indrukken van de
knop het scenario wordt afgespeeld. Wat natuurlijk een wereld van verschil
is qua behandeling: je moet niet de bewegingen afleren, maar de knop vinden,
en stoppen met herhaald indrukken ervan. De basale ganglia zijn voortdurend
actief omdat de knop voortdurende ingedrukt wordt. De oorzaak ligt elders.
Naar aanleiding hiervan werd verder gezocht in het veld van
de psychologische benadering (wikipedia.org, opgeslagen 08-04-2012
):
Hier wordt nog explicieter genoemd
het striatum, waarvan dus bekend is dat het zelf geen activerende
neuron-outputs heeft, dus extern geactiveerd moet worden
. De genoemde prikkels zijn die van serotine en en dopamine, maar dat zijn
neuromodulatoren die het activerende of inhiberende gedrag van neuronen
versterken of verzwakken
. De oorzaak van het activeren moet dus elders gezocht worden, waarbij dan
de invloed van dopamine en serotonine wel de heftigheid van de activatie kan
beïnvloeden. Of dat hetzelfde is als het voortdurend herhalen van hetzelfde
scenario, is onduidelijk.
Merk overigens op dat dit aanwijzing uit de praktijk gevonden
is na het formuleren van de theorie op algemene overwegingen, en daardoor
een vorm van bevestiging door juiste voorspelling is - een echt
wetenschappelijk bewijs.
Dat de behandeling bestaat uit het vinden van de knop van het gedrag,
blijkt uit het volgende praktijkvoorbeeld (de Volkskrant, 25-04-2012, door Tonie Mudde):
Waaruit de externe vorm van die
beloning ook bestaat, intern komt ze neer op hetzelfde: dopamine - of een
aanverwante stof. En de processen die het vrijmaken van die beloning
aansturen zijn kennelijk moeilijk te beheersen.
Auteur Duhigg beschrijft dus eerst de moeilijkheden om van dit soort gedrag af
te komen. Oftewel: dit gedrag moet op een vrij basaal niveau vastliggen. Een
niveau dat ook vrij direct toegang heeft tot de beloningscentra. Een uitnemende
kandidaat: de basale ganglia als dragers van ons gewoontegedrag. De eerder
beschreven gevallen van obsessive-compulsive disorder zijn dan "doodgewoon" weer
de extreme, uit de hand gelopen, gevallen van een proces dat op zich normaal is.
Waarna ook redelijk duidelijk wordt waar de aanpak van
verbetering aangrijpt - uit de meer neutrale beschrijving van het tussenstuk:
Dit is de modus operandi van de rationele hersenen, die iets proberen te
veranderen aan de triggers - de drukknop.
De compulsieve aandrang tot handenwassen gaat over een
primitieve vorm van gedrag - een basaal scenario. Het compulsieve eetgedrag van
de journalist staat voor samengestelde en meer ingewikkeldere vormen van van
gedrag - combinaties van basale scenario's. En zo is er natuurlijk een heel
spectrum, tot een gedragingen, scenario's, die puur intellectueel lijken, zich
afspelend lijkende op het terrein van het bewuste denken, maar vermoedelijk aan
dezelfde soort processen onderhevig zijn. De mentale gedragingen die mensen gaan
vertonen als ze in ernstigere mate een vorm van ideologie aanhangen, lijken zeer
sterk op de boven beschreven dwangmatige handelingen. Zo roepen tegenstanders
van Geert Wilders al vele jaren lang dat het beter is hem te negeren, en
evenzogoed kunnen ze het echt niet laten om telkens maar weer te reageren en te
proberen hem actief te bestrijden. Sterk gelijkende op een mentale vorm van
obsessive-compulsive disorder - meer voorbeelden hier, onder de noemer
Denkafwijkingen
.
Een verdere qualitatieve stap in de aanwijzingen voor de juistheid van
het beschreven model (de Volkskrant, 01-06-2019, door Nienke
Zoetbrood):
Uit deze introductie spreekt een onbekendheid met de fundamentele
hiërarchie van brein: depressie, tourette, PTSS of anorexia spelen zich op
fundame nteel andere niveaus. Parkinson en het Gilles de la
Tourette-syndroom zijn "mechanisch" zonder betrokkenheid van emoties, en
anorexia iets neuro-psycho-sociologisch op veel hoger niveau (in arme landen
is er echt geen anorexia), met depressie daar ergens tussenin.
In hoeverre de hier besproken behandelmethodiek, deep brain stimulation
(DBS) oftewel het sturen van stroompjes door een bepaalde plaats in het
brein, werkt, hangt natuurlijk in hoge mate af van waar je het doet. En dan
moet je eerst weten waar het probleem zit. Hier gaat
het over Gilles de la Tourette, een duidelijk sterk gelocaliseerd fenomeen:
Het vrij hoge percentage (1 is hier echt vrij hoog) en het eroverheen
groeien laat ten eerste zien dat het te maken heeft met natuurlijk
ontwikkeling, en ten tweede dat het een onbalans is tussen twee processen:
een stimulerend en een remmend. Het stimulerende zijnde dat proces dat
bepaalde maar vermoedelijk alle handelingspatronen start, en en het remmende
dat een deel van die processen weer afremt - en deels blokkeert. Bij een
kleine maar significante groep is er tijdens de groei een onbalans, die
zichzelf verbetert. Bij een klein deelgroep daarvan, treedt de verbetering
niet op. Het is nu meteen duidelijk waarom DBS werkt:
De stroompjes verstoren het bestaande neurologische vuurpatroon , en wel
op dusdanige wijze dat het resultaat dichter bij de evenwichtssituatie ligt.
En hier met name van belang is waar dit verstoren gebeurt:
Precies volgens het op deze website gehanteerde model, waarin patronen
van gedrag worden gesitueerd als opgeslagen in de basale ganglia.
En de tics laten zien dat dit basale vormen van gedrag zijn, en de de globus
pallidus internus is de meest basale plaats in de basale ganglia. Zeg maar
de ingang ervan. Hier nog een voorbeeld van het
bestaande onbegrip:
Het Gilles de la Tourette-syndroom lijkt nauwelijks een psychiatrische
aandoening te noemen in de zin waarin die term meestal gebruikt wordt: een
gevaarlijk en fundamenteel soort psychologische afwijking - bij het Pieter
Baan Centrum werken psychiaters. Tourette is veel
fundamenteler, en is eigenlijk iets puur medisch. En medicijnen helpen
absoluut niet of indien een beetje werken als een paardenmiddel. Nodig lijkt
een nieuwe term: neuro-medicus. Mogelijk dat
electroshock-therapie, indien op dezelfde manier gelokaliseerd ingezet als
DBS, ook nieuwe nuttige toepassingen heeft.
Naar Neurologie, organisatie
, of site home
·.
|