Neurologie: prefrontale cortex
De prefrontale cortex, voor de locatie zie het globale overzicht hier
, is evolutionair gezien het modernste deel van de hersenen, en is daarom te
associëren met de meest typisch menselijke eigenschappen en gedrag. Daarvan zijn
er vele genoemd die naarmate men het gedrag van andere dieren beter begreep toch
niet zo absoluut typisch bleken als gedacht, zoals de capaciteit tot plannen en
vooruitzien
.
Aangaande de evolutionaire ontwikkeling van het menselijke gedrag doet de
BBC-serie Walking with Cavemen
een aantal opmerkelijke uitspraken, erop neerkomende dat de ontwikkeling van
diverse soorten homo gedreven wordt door één cruciale factor: de sociale
communicatie. Een van de specifieke uitspraken is dat de ontwikkeling van een
energetisch kostbaar iets als het brein, dat ongeveer een zesde van het totale
energiegebruik opslorpt, een heel belangrijk doel moest hebben, en dat dat doel
was een betere begrip van elkaars motieven en handelen in de groep, waardoor er
effectiever gezamenlijk opgetreden kon worden bij het verkrijgen van voedsel
ontwikkeld. Hierin zit ook een component van plannen en vooruitzien, omdat het
bij het bedenken van wat de ander gaat doen, vanzelfsprekend gaat om iets dat
nog moet plaatsvinden.
Het verschil tussen het plannen en vooruitzien voor sociale doeleinden en dat
voor zaken als mogelijke toekomstige voedselschaarste is dat het sociale
gebeuren veel meer variabelen kent en veel minder intrinsiek voorspelbaar is.
Deze vorm van vooruitzien moet zeer flexibel zijn. Die flexibiliteit maakt het
geschikt voor diverse andere niet voorzien functionaliteiten, waaronder
vermoedelijk die voor de mensen kenmerkende capaciteit die men samenvat in
termen als "denken". Een capaciteit die men in het uiterlijk wel associeert met
"een hoog voorhoofd". Het hoge voorhoofd waarachter de prefrontale cortex zit
(wie hierbij associaties krijgt met termen als "Lombroso" heeft last van een
verkeerde programmering van dit onderdeel
).
De connectie tussen de prefrontale cortex en sociaal functioneren is een van de
vele zaken die men op dit moment, schrijven in 2011, begint te ontdekken door de
nieuwe mogelijkheden van fMRI-beeldtechnieken die de werking van de hersenen
laten zien (uit de Volkskrant, 22-10-2011, door Malou van Hintum).
Een ongelukkige combinatie. In de hersenen worden op talloze plaatsen
beslissingen genomen. Het beheersen van impulsen heeft vermoedelijk een zeer
specifieke plaats: de anterieure cingulate cortex (ACC)
en niet de prefrontale cortex. De PFC levert de 'redelijke' gedachten, en de
emotionele hersenen de impulsen. Het proces van de beheersing of afweging van
twee andere processen vindt meestal plaats op een eigen locatie - in dit geval
dus vermoedelijk de ACC, liggende tussen de emotionele hersenen en de neocortex
waarvan de PFC een deel is.
Het door de BBC-serie gestelde, nu toegespitst op de PFC. Wie dit proces in
werking wil zien, kijke naar de filmpjes van het marshmallow-experiment
(Wikipedia) op het internet
. In deze natuurlijke situatie betreft het dus de ontwikkeling van de
vaardigheden van dit onderdeel van de hersenen, waarbij de betrokken leeftijd,
rond de vier jaar, er weer op wijst dat dit een een wat lager onderdeel betreft.
Dus niet de PFC, die zich pas in en na de puberteit ten volle ontwikkelt.
De methodieken die dit soort onderzoek gebruikt lijken steeds meer op de
methoden van de natuurwetenschappen - in het onderstaande betreft dit de methode
van modulatie: onderzoek iets, verander een factor, onderzoek dan opnieuw en
bepaal het verschil:
Dat laatste is een klassiek voorbeeld van een balans-proces: er komt minder
input van de PFC, dus proberen de hersenen dat te compenseren door meer input
van de amygdala. Een proces dat ergens plaats moet vinden, en dat is dus
vermoedelijk de ACC die een alternatieve bron van informatie zoekt.
Omdat de PFC de drager is van de hoogste denkprocessen in de hersenen, is het
vermoedelijk ook één van de onderdelen waarvan de precieze werking het laatst
ontdekt zal worden. Meer daarover zodra nieuwe ontwikkelingen zich voordoen.
Naar Neurologie, organisatie
, of site home
·.
|