'Zomerrel uit verveling' heeft lange traditie

Marlou Schrover | De auteur is hoogleraar geschiedenis van migratie en sociale verschillen. Alle pogingen de onlusten in Engeland te verklaren met sociale of politieke argumenten gaan voorbij aan het feit dat de zomerrel van alle tijden is.

Tussentitel: Toen er maar niets gebeurde, creëerden ze hun eigen 'vermaak'

In de zomer van 1979 veranderden delen van Den Haag drie weken lang in een slagveld. Tussen 28 juli en 14 augustus werd door jongeren gevochten. De rellen vertonen overeenkomsten met de ongeregeldheden die tussen 1964 en 1966 op de Britse stranden plaatsvonden en ze lijken, afgezien van de schaalgrootte, ook op de rellen van nu.

In 1979 begonnen de rellen toen jongeren de ruit van een winkel ingooiden en de eigenaar mishandelden. De politie werd bekogeld met stenen en flessen. Een politieagent en zijn hond raakten gewond en politievoertuigen werden beschadigd. Iemand duwde vanaf een dak een schoorsteen op een agent. De politie trok zich terug. Vier panden gingen in vlammen op. Bussen werden bekogeld en telefooncellen en ander straatmeubilair vernield.

De ruiten van de Profimarkt werden ingegooid en de winkel werd geplunderd. Vervolgens ging de Zuiderkerk in vlammen op. Er werden molotovcocktails naar de politie gegooid en vanaf daken werd de ME bekogeld met stoelen, stenen, flessen en op elkaar gebonden stoeptegels. De politie loste twee schoten. Vanaf een dak werd teruggeschoten door de relschoppers. Er werd een pantservoertuig ingezet. Relschoppers gooiden meer ruiten in en plunderden meer winkels. Auto's werden in brand gestoken.

De relschoppers van toen waren, net als die van nu, merendeels minderjarige jongens, die zich lieten leiden door sensatielust en kopieergedrag. In 1979 was de jongste aangehouden relschopper 9 jaar. De relschoppers van 1979 maakten gebruik van moderne communicatiemiddelen: ze luisterden de politieradio af en communiceerden via 27mc zendbakkies.

Analisten wezen toen, net als nu, op sociale deprivatie, klassentegenstellingen, toegenomen werkloosheid en uitzichtloosheid. Gebrekkig functioneren van de politie werd als oorzaak van escalatie aangewezen. De rellen bleven evenals nu in Groot-Brittannië tot op zekere hoogte onverklaarbaar . De zomerrellen hadden geen doel. Er werd niet gevraagd om verkeersdrempels of andere verbeteringen in de wijk.

De achterliggende reden voor de zomerrellen was dat de jeugd zich verveelde en hoopte dat er 'iets' zou gebeuren. En toen er niets gebeurde, creëerden ze hun eigen 'vermaak'. Ze belden zelf het alarmnummer om ongeregeldheden te melden.

De zomerrellen waren niet nieuw. Reeds in 1905 werd in Scheveningen geklaagd over een menigte 'straatbengels' die trams bestormden en de politie handenvol werk bezorgden. De rellen namen na de Tweede Wereldoorlog wel in aantal en omvang toe. De jongeren hadden vanaf de jaren vijftig meer geld en meer vrije tijd dan eerdere generaties. Ze hingen rond bij dansgelegenheden en cafetaria's en vermaakten zich met agentjepesten. In de jaren zestig vochten ze massaal met de politie.

Vanaf de jaren tachtig doorbraken de goedkope jongerenreizen naar het buitenland de lange, vervelende zomers. Daarmee verdween het relgedrag niet. Het verplaatste zich slechts naar Lloret de Mar en Chersonissos, waar het werd gezien als een normaal onderdeel van het zomervermaak. Met de recessie keerde de verveling terug naar de Noord-Europese steden.

Door hun schijnbare doelloosheid wordt gemakkelijk over het hoofd gezien dat de zomerrellen een oud verschijnsel zijn. Het vergeten van de rellen is een vorm van wat in het Engels lelijk 'disremembering' heet, ontherinneren: collectieve selectieve vergeetachtigheid. Die vergeetachtigheid ontneemt het zicht op het patroon: verveling leidt tot baldadigheid. De remedie is werk en vermaak, of brood en spelen. Aan het scheppen van beide hangt een prijskaartje, maar aan de rellen ook.





Naar Alfa en bèta, psychologisch , Alfa en bèta, sociologisch , Sociologie lijst , Sociologie overzicht , of naar site home .