Beslissingen: risico-analyse
Wetenschapsjournalist Huub Schellekens, in de Volkskrant van
16-10-2004, geeft als voorbeeld van de inschatting van risico's door de mens
het geval van de gevaren voor een kind in een vliegtuig in twee gevallen:
als kind op schoot van de ouder, of als passagier in een aparte stoel.
Het Amerikaanse congres heeft een hoorzitting gehouden over dit geval, naar
aanleiding van een noodlanding (UAL232, Sioux City,
) waarbij kinderen die op schoot zaten bij het
ongeluk door het vliegtuig waren geschoten en omgekomen. Het besluit was het
op schoot meenemen te verbieden. Dit besluit is emotioneel en onjuist.
De rationele afweging is de volgende: het verplichten tot het meenemen van
kinderen in een aparte stoel vermindert het aantal doden onder kinderen bij
vliegtuigongevallen. Maar het laten reizen van kinderen in eigen stoelen
betekent dat het reizen voor een gezin aanzienlijk duurder wordt. Of de
ouders moeten voor de stoelen van hun kinderen betalen, wat voor een gezin
met twee kinderen een verdubbeling van de reiskosten betekent, of de kosten
van de kinderstoelen worden omgeslagen over alle inzittenden, wat betekent
dat de reiskosten van iedereen aanzienlijk stijgen.
Als de kosten van een reis per vliegtuig aanzienlijk stijgen, zal er een
verschuiving optreden in de aantallen die per vliegtuig of per auto reizen,
en het aantal autoreizen zal toenemen. In het geval van het betalen door de
ouders zelf, zal die toename aanzienlijk. Nu is algemeen bekend dat het
reizen per auto veel gevaarlijker is dan per vliegtuig. De toename in
autoreizen betekent een toename in doden en gewonden. Het is zelfs zonder
rekenen makkelijk in te zien dat deze toename van het aantal reisdoden veel
groter is dan de afname in het aantal vliegtuigreis doden ten gevolge van
een verplichte stoel voor kinderen.
Het Amerikaanse congres kwam tot zijn besluit mede onder invloed van de
getuigenis van de stewardess van de ongeluksvlucht die aanleiding was voor
het onderzoek. Ze had bij de aankondiging van de noodlanding de ouders
opgedragen de kinderen stevig op de grond voor hen te zetten, en na het
ongeval ouders helpen zoeken naar omgekomen kinderen. In de woorden van
Schellekens: zij gaf het gedode kind een gezicht, daar waar de tientallen
kinderen die om zullen komen in het verkeer in de statistiek verstopt zitten
en anoniem blijven.
Dit geval is een van de vele waarin mensen en instanties besluiten nemen op
grond van emoties, die lijnrecht ingaan tegen de doelstelling die ze met hun
besluit nastreven, maar die door kleinmenselijke emoties en kortzichtigheid
voor hen het beste lijken.
Een ander, grootschaliger, voorbeeld zijn de afwegingen rond de
terreurdreiging door groepen als Al Qai'da. Ondanks het schijnbaar grote
aantal doden bij diverse aanslagen, is het risico voor een gemiddelde burger
miniem, vergeleken met diverse bedreigingen uit het dagelijkse leven, zoals
autorijden en epidemie (de Volkskrant, 25-08-2005, column door Marcel
van Dam):
Desalniettemin is zowel de financiële als maatschappelijke kosten van de
tegenmaatregelen tegen het eerste zeer vele malen groter als tegen de
tweede, wat dus en volstrekt irrationele keuze is.
Een rationele politiek is er op gericht om mensen deze fouten niet te laten
maken. Omdat bewezen is dat in dit soort gevallen waarin statistische
gegevens een rol spelen de gemiddelde mens niet in staat is de juiste
redenaties te volgen, moeten ze niet de mogelijkheid krijgen om dit soort
besluiten te nemen; dit sluit de gewone bevolking uit. Het betekent ook dat
de mensen die dit besluit voor hen moeten nemen zich niet door deze mensen
mag laten beïnvloeden; dat sluit de politiek in haar huidige vorm uit.
Voorlopig is er dus maar een manier om het aantal van dit soort foute
besluiten terug te dringen: ze overlaten aan degenen die wel met statistiek
kunnen werken, in zijn algemeenheid: wetenschappers. De kans op een
dergelijk stap genomen wordt moet echter vergeleken worden met de
overeenkomstige situatie dat iemand arachnofobie zal leren om niet bang te
zijn voor spinnen, niet erg groot dus. Voor een voorbeeld waaruit dit
blijkt, zie hier
.
Naar Beslissingen
, of site home
.
|