Bronnen bij Homo economicus: een onderwijsdebat |
25 sep.2007 |
De stem van de homo economicus in dit mini-onderwijsdebat is die van
gepromoveerd econoom Frank Kalshoven
, langere tijd economie-hoofdredacteur van de Volkskrant. Al meerdere malen
heeft hij gepleit voor computer-gestuurd onderwijs, en het terugdringen van de
rol van de leraar. Eén van zijn belangrijkste argumenten daarbij zijn de hoge
kosten van de leraar, daarbij vergelijkingen makende met andere delen van
de economie: de mens is duur, en dient liefst zo snel mogelijk vervangen te
worden door een machine - voor een uitgebreidere discussie hierover hier
. Onderstaand, in het kader van homo economicus, zijn laatste bijdrage aan dit
thema, gegoten in de vorm van een parabel. Omdat zijn standpunten met
bovenstaande nu wel bekend zijn, alleen een samenvatting om een idee te geven:
Uit: De Volkskrant, 15-09-2007, column door Frank Kalshoven
Rijst als oplossing voor het dubbele aardappeltekort
Het is een raadsel waarom ict ontbreekt in het rapport van Rinnooy Kan
Op Potato, een eiland in de Indische Oceaan, eten de bewoners sinds jaar en dag
aardappelen. Gekookt met een beetje jus, gebakken in olijfolie, gepoft, in de
vorm van friet natuurlijk, en ook rauw geschaafd en in koeken gebakken. Verzin
iets met aardappelen, de Potatonen maken het al decennia klaar.
Onlangs is gebeurd waar wijze Potatonen al vijftien jaar
geleden voor waarschuwden: de aardappels gaan achteruit. Als gevolg van de
intensieve aardappelteelt is de grond van Potato verschraald, waardoor de oogst
zowel kwantitatief als kwalitatief tegenvalt. Voor de toekomst verwachten de
Potatonen een ‘dubbel aardappeltekort’, een gebrek aan aardappels en een
schreeuwend gebrek aan kwalitatief goede aardappels. Er komt een tijd, is de
vrees, dat Potatonen aan de honger zullen bezwijken. ...
U denk wellicht: dat citaat gaat over Nederland en niet over
Potato, en over een lerarentekort in plaats van een aardappeltekort, over een
kenniseconomie in plaats van een agrarische economie – dat lijkt maar zo. Grote
Aardappel situeert zijn lessen graag in een wat afwijkende context om des te
beter te kunnen uitleggen wat hij bedoelt.
De maatregelen die Grote Aardappel voorstelt, draaien om
kwaliteit en geld. Op het nabijgelegen Pinda zeggen ze graag: ‘Wie peanuts
betaalt, krijgt apen in dienst.’ En Grote Aardappel zegt op zijn beurt dat een
kwaliteitspieper best wat mag kosten. ...
Maar in de grootste kwaliteitskrant van Potato, de
Volksmaltezer, was ook een kritisch geluid te lezen. Een columnist van de krant
schrijft in zijn rubriek De boer en de piepers over het gebrek aan
voorstellingsvermogen van Grote Aardappel en zijn commissie.
Zijn bijdrage gaat over rijst, al noemt hij dat, in een
persiflage op de stijl van Grote Aardappel, ict en e-learning. Rijst, schrijft
hij, is net zo voedzaam als aardappel, niet schaars en veel goedkoper. Als de
Potaten nu eens leren af en toe wat rijst te eten, is dat dubbele
aardappeltekort binnen de kortste keren verdwenen. ‘Eén dag per week allemaal
rijst eten’, schrijft hij. ...
Red.: Het antwoord over de homo sapiens op de homo economicus
is zeer eloquent geformuleerd:
Uit:
De Volkskrant, 22-09-2007, column door Aleid Truijens
Beste Frank, ga eens kijken op een school
Het leukste aan de column van Frank Kalshoven vorige week in de
Volkskrant ('Rijst als oplossing voor het dubbele aardappeltekort') is de
metafoor uit de titel. In het land Potato, dat gebrek heeft aan kruimige maar
dure Opperdoezen, moeten mensen maar eens rijst leren eten.
Leraren, betoogt Kalshoven al twee jaar, kunnen effectiever worden ingezet als
instructeur bij e-learning. Zet leraar én leerling achter de computer, en je lost
in één klap het lerarentekort op en maakt onderwijs nog goedkoper ook.
In Kalshoven schuilt een begenadigd sprookjesschrijver. Het minst leuke aan zijn
column is dat zijn sprookje, als we niet uitkijken werkelijkheid wordt.
Zo fonkelnieuw was zijn idee twee jaar geleden nu ook weer
niet. Het was een extremere variant van het systeem dat al vrijwel in het hele mbo en een groot deel van het
hbo was ingevoerd, stilzwijgend, en zonder parlementaire instemming.
Laat onderwijskundigen opdrachten fabriceren, maak van de leraar een
procesbegeleider, stuur de leerlingen naar huis of naar de mediatheek onder
toezicht van een laagopgeleide assistent. Noem het deftig 'probleemgestuurd'
onderwijs. Leraren verlost van hun lastige klassen en de overheid bespaart
miljoenen - fantastisch! Jammer alleen dat drie partijen - de leerlingen, de
ouders en de leraren - hardnekkig dwarslagen.
Leerlingen gingen de straat op met spandoeken waarop zij eisten dat ze iets
zouden leren, live van een leraar.
Geen wonder dat onderwijskundigen, school bestuurders en beleidsmakers elkaar
huilend van geluk in de armen vielen: eindelijk eens een columnist die hen niet
afbrandde, en nog wel een echte econoom! Er werd een 'netwerkschool' opgericht,
naar Kalshovens recept. ...
De commissie Rinnooy-Kan kent het verschijnsel e-learning.
Zij kent vast ook de onderzoeken die tonen dat het 'rendement' ervan gering is.
Ook de
experimenten waarmee wél vooruitgang werd geboekt, bij achterstandsleerlingen en
slimmeriken, zijn bekend: klassikaal, arbeidsintensief onderwijs met heldere
uitleg en af en toe zelfstandige opdrachten, die uitvoerig worden besproken.
...
Beste Frank, ga eens kijken op een school. Op die van je kinderen bijvoorbeeld.
Kijk naar welke leraren ze het liefste gaan, en
welk lokaal ze het wakkerst verlaten. Niet de mediatheek. Daar frotten meisjes
landerig aan elkaars haar en proberen jongens, ondanks de beveiliging, toch iets
van seks op hun scherm te toveren. Een surveillant speelt chagrijnig voor
politie. Als de deadline nadert, wordt met de knip- en plakfuncties een
opdracht in elkaar geflanst.
Een school is geen biobatterij waar kuikentjes, vetgemest met rijst, op een
koopje goed vlees produceren dat de botten van de anorectische kenniseconomie
verstevigt. Goedkope methoden leveren waterig vlees dat smaakt naar niks.
Hollandse aardappeleters zijn log, maar krijgen tenminste wat vitamine
binnen. Het rijstdieet kweekt zielige rijstbuikjes.
In een gelukkige klas wordt niet gestampt en gedrild - dát kan juist wel thuis
of op de computer. Er worden verhalen verteld, grappen gemaakt en soms
donderpreken afgestoken. Er vliegen ideeën over en weer, en argumenten. Zo leer
je iets, van de leraar en van elkaar. Je ontdekt dat je misschien wel econoom
kunt worden, of argumentenfabrikant, of sprookjesschrijver.
Daarom zijn er nog mensen die leraar willen worden. Die gelukkige momenten van
overdracht en inspiratie zijn What makes Sammy run. Je kunt nog je leven lang op
kantoor zitten, achter je computer, terwijl de
chef in zijn kamertje de lijnen uitzet. Creëer zo'n situatie op school en een
massale uitval, van leerlingen én leraren, zal het resultaat zijn.
Ieder kind wil worden opgemerkt, bevestigd in zijn bestaan. Ook de leerling die
bij binnenkomst het oormerk 'lage potentie' krijgt. Die moet niet voortdurend
met zijn neus op zijn falen worden gedrukt, maar worden aangemoedigd. In elke
lusteloze puber huist, goed verborgen achter oordoppen en kauwende kaken, een
prins met echte gevoelens en minstens één talent. Hij moet alleen nog wakker
worden gekust. Zet een muur tussen de leraar en zijn klas en die kans is
voorgoed verkeken.
Naar Homo economicus
, Moraal, lijst
,
Rijnlands beleid, lijst
, Rijnlandmodel,
overzicht , of site home
.
|