Bronnen bij Neurologie begrippen: hersenstam, bevriezen

Het begrip "bevriezen" als derde bij het overbekende tweetal "vechten of vluchten" is niet erg bekend. Nog veel minder bekend is dus dat het een onlosmakelijk deel van de overige twee is (de Volkskrant, 23-06-2014, rubriek Gezond, door Ianthe Sahadat):
  Kunnen mensen letterlijk verstijven van angst?

Het gebeurt geregeld, mensen die getuige zijn van een vechtpartij op straat en die niets doen. Ze staan letterlijk aan de grond genageld. Of mensen die niet meteen de gracht inspringen als er een kind in is gevallen. Dat is geen onwil, deze mensen hebben last van een freeze. Want het antwoord op de vraag of we kunnen verstijven van angst is ja.    ...

Hier wordt dus letterlijk gesteld dat het een vraag is of "bevriezen" bestaat.
  'Mensen verstijven letterlijk, ze bewegen niet meer, zegt psycholoog Muriel Hagenaars van de Radboud Universiteit Nijmegen. ...
    Freezing, zoals deze reactie wordt genoemd, is eigenlijk een soort derde variant op vluchten en vechten, onze twee basisreacties op gevaarlijke situaties.
    Niet alleen mensen, ook dieren hebben last van freezing.

En dit is een opmerking uit de omgekeerde wereld - de werkelijkheid is zo: "Niet alleen dieren, maar ook mensen hebben last van freezing". Extra opmerkelijk aangezien het een fundamenteel onbegrip van het begrip "evolutie" laat zien. Een begrip dat essentieel is voor het begrijpen van bijna alles in de levende natuur.
    En alleen vanuit een dergelijk onbegrip is de volgende opmerking verklaarbaar, weggelaten uit het vorige citaat:
  'Mensen verstijven letterlijk, ze bewegen niet meer, zegt psycholoog Muriel Hagenaars van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hun spierspanning gaat omhoog en hun hartslag omlaag; vooral dat laatste is opmerkelijk bij een angst- of stressreactie.'

Want natuurlijk is het dus zo dat juist het ontbreken van verhoging van de hartslag de situatie diskwalificeert als "stresssituatie" in de klassieke zin van "stresssituatie"- die klassieke zin is namelijk onlosmakelijk verbonden met het omhooggaan van de hartslag. Want dat gebeurt onder invloed van specifieke neurotransmitters en hormonen - en kennelijk komen er andere neurotransmitters en hormonen vrij bij "verstijven". Wat het dus een fundamenteel andere situatie maakt.
    Waarbij voor beide het volgende geldt:
  Hagenaars benadrukt: freezen is geen keuze. Je reageert op impuls, er gaan geen gedachten aan vooraf. De ene mens zal verstijven, de volgende zal sneller vechten en weer een volgende slaat op de vlucht.

Inderdaad: het is geen keuze in de universele betekenis van dat woord - want die universele betekenis houdt betrokkenheid van het bewustzijn in, en daarvan is dus absoluut geen sprake - in deze gevallen.
    En dan een vraag voor de lezers:
  Dat brengt ons bij de waaromvraag, want heeft verstijven wellicht toch een functie?
    Van oorsprong wel, zegt Hagenaars. ...

Tja ... Iets dat is sinds de evolutie van de hersenstam in de hersenen zit en daar nog zit, zou geen functie hebben ... En nog steeds hebben ...
    Natuurlijk is de functie voor belangrijk dele overgenomen, maar kennelijk is hij essentieel genoeg om te laten zitten.
  ...  Hagenaars. Vanuit een freeze kun je namelijk optimaal waarnemen met verscherpte aandacht. Dat kan nuttig zijn om de situatie te overzien en een goede keuze te maken voor vervolgstappen. 'Ook is freezing een goede voorbereiding op actie, dieren kunnen na een freeze extra snel wegrennen. Ten derde kan het bij prooidieren een nuttige tactiek zijn. Er zijn roofdieren die geen interesse hebben in dode prooien, dus als je je voor dood houdt, laten ze je met rust.'

(Fout: bij veel meer roofdieren wordt de jachtgedragingen getriggerd door beweging - zelfs in het mensenoog wordt in tegenstelling tot de schijn alleen beweging waargenomen).
    En door dat in belangrijke mate overgenomen zijn ...
  Toch ervaren veel mensen een reactie van verstijving als lastig. Hagenaars noemt voorbeelden van vrouwen die zich tijdens een verkrachting niet verzetten. Of mensen die niet reageren als zij in elkaar worden geslagen. 'Mensen kunnen zich heel schuldig voelen naderhand. Ze vragen zich af waarom ze zich niet verdedigd hebben. Ook de omgeving kan er negatief op reageren.' Maar Hagenaars benadrukt: freezen is geen keuze. Je reageert op impuls, er gaan geen gedachten aan vooraf. De ene mens zal verstijven, de volgende zal sneller vechten en weer een volgende slaat op de vlucht.
    Mensen die verstijven tijdens een nare gebeurtenis lijken eerder last te krijgen van posttraumatische symptomen. Hagenaars onderzoekt hoe dat komt. ...

Redelijk simpel: omdat mensen van zichzelf gedrag hebben ervaren dat ze achteraf als "weinig effectief" evalueren, gaat er een signaal af in de alarmsystemen, bijvoorbeeld de amygdala, en indien dit niet opgelost wordt en langdurig blijft bestaan, krijg je de reactie om een langdurige "alarm"-situatie: diverse vormen van overbelasting. Wat weer anti-overbelastingssreacties oproept:
  Hagenaars onderzoekt hoe dat komt. 'Het idee is dat de aandacht en perceptie optimaliseren tijdens een freeze en dat herinneringen anders worden opgeslagen. Maar het onderzoek is nog in volle gang.' Welke mensen meer aanleg hebben om te verstijven is nog niet bekend, mogelijk speelt een hoog gehalte cortisol (stresshormoon) een rol.

En een van de stoffen betrokken bij de bestrijding van overbelastingssituaties zijn ... cortisolen. Dus hier wordt oorzaak en gevolg omgekeerd.


Naar Neurologisch, begrippen , of site home ·.

25 jun.2014