Algemene semantiek | Toepassingen, psychologie: partnerconversatie

Onderstaand een voorbeeld van het belang van algemene semantiek in de omgang met psychologische processen. Het begint met een simpele vraag naar de oorzaak van een ruzietje, gesteld door Bart, naar aanleiding een voorval tijdens een vakantietripje met Ellen. Er zijn slechts minimale wijzigingen ten opzichte van het origineel, met name betreffende de anonimisering, en een aantal woorden toegevoegd in de Engelstalige uitleg, om wat verwarringsbronnen te vermijden - dit met de bedoeling om te laten zien hoe praktisch Algemene semantiek is:
  Hoi Ruud,

Hierbij een voorbeeld van hoe tussen Ellen en mij irritatie ontstaat. Plaats van handeling is een hotel in Brussel, november 2006. Ter plekke door mij opgeschreven (op briefpapier van het hotel). Volgens mij wel vermakelijk.

ELLEN: Jammer hè, dat de stad op zoveel plaatsen is opengebroken. Dat was vorige keer niet.

BART: Ja.

ELLEN: Hoor je wel wat ik zeg?

BART: Ja, dat de stad op veel plaatsen is opengebroken. Maar daar stoor ik me niet aan.

ELLEN (licht geïrriteerd): Ik zeg niet dat ik me eraan stoor, ik zeg dat ik het jammer vind. Dat is wat anders.

BART: Ik zie het verschil niet zo tussen jammer en storen.

ELLEN: Jawel. Als je je ergens aan stoort dan erger je je daaraan. Maar als je het jammer vindt dan erger je je niet, dan vind je het gewoon jammer.

Vraag: wat gaat hier nu mis?

Groeten, Bart.


Hoi Bart,

Ik moest eerst wel even lachen. Een typisch communicatieprobleem van A zegt aaa en B hoort bbb. Zoals meestal gaat dit niet over de fysieke inhoud van de boodschap (de hoofdfrequentie in muziektermen, de C-noot), maar over de al dan niet emotionele connotaties (de bijfrequenties, degenen die bepalen of de C van een hobo of een piano komt). Tussen [] haken mijn voorlopige invulling van de connnotaties. Ik werk het uit terwijl ik lees, en ik gebruik Engels, omdat de taal is waarin ik deze theorie heb geleerd, en omdat het minder emotioneel staat. Conclusie aan het einde.


ELLEN: Jammer hè, dat de stad op zoveel plaatsen is opengebroken. Dat was vorige keer niet. [just making conversation (theory: chapter: The Language of Social Cohesion - paragraph: The Value of Unoriginal Remarks, associated example: Got a flat tire? ) - similar reply expected]

BART: Ja. [partial respons, no connotion - note: no data for further evalution available]

ELLEN: Hoor je wel wat ik zeg? [reconfirming previous message due to insufficient reply]

BART: Ja, dat de stad op veel plaatsen is opengebroken. Maar daar stoor ik me niet aan. [full reply - adds an interpretation to reference to the physical phenomena, that were "hinderances", through the term "irritating"]

ELLEN (licht geïrriteerd): Ik zeg niet dat ik me eraan stoor, ik zeg dat ik het jammer vind. Dat is wat anders. [full reply - remarks on the different connotation to the physical facts - adds another, higher level, connotation as being irritated by this difference in interpretation]

BART: Ik zie het verschil niet zo tussen jammer en storen. [partial reply: replies to the lower level difference in interpretion with an error in judgement: two identical words frequently do not have the identical meaning (theory: chapter: Contexts, paragraph: The "One Word - One Meaning" Fallacy), so two non-identical words almost never have an identical meaning; in this case: "jammer": less positive, "irritant": negative. Does not reply to the higher level emotional connotation adhered by Ellen to the difference in interpretation. Note: no data for further evaluation avavailable]

ELLEN: Jawel. Als je je ergens aan stoort dan erger je je daaraan. Maar als je het jammer vindt dan erger je je niet, dan vind je het gewoon jammer. [full reply - explains the error in judgement analyzed above in simpler terms]


Conclusie:

Ik denk dat dit duidelijk genoeg is om je eigen conclusies te trekken. Let er daarbij wel op dat het boek waaruit dit komt zeer expliciet zegt dat je nooit je bedoelingen 100 procent eenduidig in woorden kan overbrengen, als was het maar omdat geen enkel woord een 100 procent eenduidige betekenis heeft. Je zal zal altijd moeten invullen, en dus moeten controleren of dat invullen juist gebeurd. Liefst door beide partijen in de communicatie. Eventuele verstoringen van de boodschap kunnen dan meteen gecorrigeerd worden. Dit is een convergerend proces. Het gaan discussiëren over opgemerkte verstoringen in de boodschap zelf, of het niet herkennen of ontkennen van de verstoringen, dragen bij aan een verder afraken van de bedoeling van de oorspronkelijke boodschap, een divergerend proces. Het convergerende proces leidt tot een gevoel van saamhorigheid, vrede en geluk. Het divergerende proces leidt tot tweespalt, strijd, en ongeluk.

Aan het eind van jullie conversatie (voor zover genoteerd), zou al een behoorlijk aantal zinnen nodig zijn om de gang van zaken weer goed te krijgen - dat is een maatstaf hoe ver de conversatie al gedivergeerd was.

Als je op de aangegeven plaatsten meer detail verschaft achter de gegeven antwoorden, kan ik wat verder interpreteren - indien gewenst.

Het boek maakt deel uit van een filosofisch systeem genaamd Algemene Semantiek, dat er van uitgaat dat een groot deel van de individuele en de sociale problemen ontstaan vanwege allerlei vormen van verbale miscommunicatie. Verdere informatie via Google, met mogelijke termen als General Semantics, S.I. Hayakawa, Alfred Korzybski.

Groeten, Ruud.
 

Hoi Ruud,

Hierbij - zoals aangekondigd - nog een reactie op je mail. ...Erg verduidelijkend zijn de volgende begrippen:
- partial response en full response;
- convergeren en divergeren.

Wel heb ik mijn bedenkingen bij het begrip "just making conversation". Daar geloof ik niet zo in. Het voorbeeld is duidelijk: "Got a flat tire?" (Gevraagd aan iemand die met een lekke band staat.) Dan moet je inderdaad wel erg knorrig zijn om te reageren met: "Ken je dat niet zien dan?"

Maar zo'n opmerking als "got a flat tire?" is niet "just making conversation". Het is een blijk van medeleven of een inleiding op een aanbod tot hulp. Een enkele keer kan het zijn om te pesten.

Kern van de "divergentie" in de dialoog tussen Ellen en mij is dat ik haar aanvangszin inderdaad niet heb opgevat als "just making conversation". Ik geef je hieronder de dialoog nogmaals, maar dan met mijn gedachten erbij (voor zover ik die kan reconstrueren).


ELLEN: Jammer hè, dat de stad op zoveel plaatsen is opengebroken. Dat was vorige keer niet.

BART denkt: wat is er nu weer niet goed? Je loopt de hele dag al opmerkingen te maken over dingen die je niet bevallen. Nu weer de opgebroken straten. Maar ik ga er lekker niet op in.

BART: Ja.

ELLEN: Hoor je wel wat ik zeg?

BART denkt: ik ontkom er niet aan om een antwoord te geven. Maar ik hou het zo kort mogelijk. En daarbij probeer ik dan aan te geven dat ik geen probleem zie, en dat ik liever heb dat ze erover ophoudt.

BART: Ja, dat de stad op veel plaatsen is opengebroken. Maar daar stoor ik me niet aan.

ELLEN (licht geïrriteerd): Ik zeg niet dat ik me eraan stoor, ik zeg dat ik het jammer vind. Dat is wat anders.

BART denkt: wie is er hier nou degene die op slakken zout legt? Dat verwijt je mij altijd: dat gemiereneuk over woordbetekenissen. En wat maakt het uit? In beide gevallen komt het erop neer dat je iets negatiefs te melden hebt. Ik vind het NIET jammer en stoor me er NIET aan.

BART: Ik zie het verschil niet zo tussen jammer en storen.

ELLEN: Jawel. Als je je ergens aan stoort dan erger je je daaraan. Maar als je het jammer vindt dan erger je je niet, dan vind je het gewoon jammer.

BART denkt: dit gesprek kunnen we beter niet voortzetten. Daar komt maar ruzie van. Ik zeg "mm mm" en ga over op een ander onderwerp.


Conclusie: de kiem van het probleem zit al helemaal in het begin van de dialoog. Of beter gezegd: in mijn irritatie die vooraf al bestaat.

Hoe had ik beter kunnen reageren op Ellen's eerste opmerking? Ik had kunnen zeggen: "Ja, jammer. Maar niets aan te doen". Maar dan zou ik mijn ergernis over haar opmerking geheel verbloemd hebben. Dat is niet altijd wenselijk.

Misschien ligt het het meest voor de hand om te zeggen dat het probleem bij mij ligt. Immers als je Ellen's eerste opmerking opvat als "just making conversation" dan is mijn reactie niet adequaat.

Groeten, Bart
 

Hoi Bart,

In verband met de duidelijkheid weer mijn commentaar tussen de regels:


ELLEN: Jammer hè, dat de stad op zoveel plaatsen is opengebroken. Dat was vorige keer niet.

BART denkt: wat is er nu weer niet goed? Je loopt de hele dag al opmerkingen te maken over dingen die je niet bevallen. Nu weer de opgebroken straten. Maar ik ga er lekker niet op in.

[Ruud: Dat meende ik al af te leiden uit het vervolg, maar dat kan ik natuurlijk nooit zelf concluderen. Wat er dus gebeurd is dat een eerdere gewenste communicatie niet heeft plaatsgevonden (hè Ellen, niet zo mopperen, we zijn hier wel voor ons plezier, hoor), en nu dus tussen de regels wordt gevoerd. Heel lastig]

.....

Conclusie: de kiem van het probleem zit al helemaal in het begin van de dialoog. Of beter gezegd: in mijn irritatie die vooraf al bestaat.

[Ruud: die conclusie had ik dus onafhankelijk ook al getrokken]

Hoe had ik beter kunnen reageren op Ellen's eerste opmerking? Ik had kunnen zeggen: "Ja, jammer. Maar niets aan te doen". Maar dan zou ik mijn ergernis over haar opmerking geheel verbloemd hebben. Dat is niet altijd wenselijk.

[Ruud: Dat had dus eerder moeten gebeuren. Dat het op deze manier gebeurd is overigens wel heel standaard. En het is ook geen regel dat je alles wat je niet zint meteen aan de orde moet stellen. Hier gaat het weer veel over kerken en middens, enzo]

Misschien ligt het het meest voor de hand om te zeggen dat het probleem bij mij ligt. Immers als je Ellen's eerste opmerking opvat als "just making conversation" dan is mijn reactie niet adequaat.

[Ruud: Dat lijkt te kort door de bocht. Daarvoor is wat mij betreft weer meer kennis van de voorgaande gebeurtenissen voor nodig. Als er al heel veel "opgebroken plaatsen"-opmerkingen voorbij zijn gekomen, is deze zoveelste dus niet meer "just making conversation", maar meer iets in de richting van "nagging", zeuren, en de (eventuele) psychologische oorzaken die daaraan vastzitten.]

Uit het voorgaande is volkomen duidelijk dat de ruzie tussen Bart en Ellen het gevolg is van matige communicatie, in combinatie met het slechte gebruik van woorden.
    De eerste algemeen semantische analyse dwong Bart het verband tussen zijn woorden en de werkelijkheid in zijn gedachten bloot te leggen, waarna het simpel is om de oorzaak van de ruzie aan te wijzen.
    De vraag van Bart hoe hij de ruzie had kunnen voorkomen, is beantwoord met dat hij eerder en explicieter de wrevel die hij voelde over Ellen's gedrag, dat hij ervoer als "zeuren", op een constructieve manier buiten had kunnen brengen - wat gewoonlijk wordt samengevat als "beter communiceren". Uit het voorgaande blijkt dat dit in de psychologische praktijk vaak algemeen geformuleerde advies neerkomt op advies om de regels van de Algemene semantiek te volgen. Waarbij het laatste advies een veel grotere waarde heeft, omdat het een set specifieke regels levert over hoe beter gecommuniceerd kan worden.

Er is dus een duidelijke relatie tussen het goede gebruik van woorden, volgende de Algemene semantiek, en de manier waarop men de realiteit met de partner kan reguleren en verbeteren. Oftewel: het is een bewijs voor het verband tussen het gebruik van Algemene semantiek en geestelijk welzijn en gezondheid.


Naar Toepassingen, overzicht , of site home .